'Tien uur vliegen is uiterste grens voor piloten'

Automatische piloot aan, de passagiers even welkom heten en 'jongens, wie wil er een kopje koffie en wie gaat als eerste even pitten?' "Dat is het vooroordeel hè, dat we er met een kopje koffie zitten en elkaar wakker houden door een beetje te praten", reageert Steven Verhagen van de VNV. Maar dat is totaal niet de realiteit, benadrukt hij gauw. Twee vliegers moeten absoluut wakker blijven en zelfs superscherp, zegt Verhagen.

"Stel: we vliegen met lange vluchten over de Himalaya heen en de cabinedruk valt weg, er treedt een motorstoring op of we moeten om een andere reden naar beneden. Dan gaat het erom dat je complexe ontsnappingsroutes hebt, omdat anders de veiligheid niet kan worden gegarandeerd. Als een van de twee niet fit is, allebei niet, of je bent er allebei even niet bij, dan zijn de gevolgen niet te overzien."

Vechten tegen slaap
Slaap-en waakexpert Sander van Eekelen vult aan: "Je moet je voorstellen dat een piloot veel langer actief is dan tien uur als hij een nachtvlucht van tien uur maakt. Hij moet van huis vertrekken, hij komt aan op de luchthaven, hij moet zich omkleden, hij moet boarden, dan heeft hij zijn dienst van tien uur, etc. Je bent misschien wel het dubbele aantal uren actief."

Niet alleen tijdens zo'n lange vlucht merken piloten ze een verstoord ritme hebben. Verhagen: "Iedereen heeft wel momenten meegemaakt, zelfs met kortere vluchten, dat men op enig moment tegen de slaap zit te vechten. Dat is een heel normaal, menselijk iets. Daarom zeggen we 'doe het dan ook niet' als wetenschappers adviseren niet langer dan tien uur te vliegen."

Dronken van vermoeidheid
Als Europa wel akkoord gaat met maximaal 12,5 uur vliegen, klopt het vooroordeel van feestende piloten wel weer. In die zin dat ze bijna dronken achter de knuppel zitten, aldus de slaapexpert. "De wetenschap zegt dat het als iemand 20-24 uur wakker is, vergelijkbaar is met het functioneren op een alcoholpromillage van 1.0. Dat is tweemaal de toegestane hoeveelheid. Als je het daarmee vergelijkt, zijn mensen op een gegeven moment aangeschoten van vermoeidheid en presteren ze niet meer op het level waarop ze zouden moeten presteren."

Tweede Kamer op de bres voor piloten
De Tweede Kamer stemde dinsdag in met een voorstel van de SP om piloten tijdens nachtvluchten niet langer dan 10 uur achtereen te laten werken. Volgens SP-Kamerlid Farshad Bashir is er echter meer dan genoeg wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat zo lang werken tijdens de nacht niet verstandig is in verband met de veiligheid. Daarom moet de regering zich op de komende vergadering van de EASA nadrukkelijk uitspreken tegen de nieuwe regels.