Om het fileprobleem rond Beverwijk op te lossen, betaalden ING en de Commerzbank in 1992 de bouw van de Wijkertunnel. De twee banken hebben hun investering inmiddels ruim terugverdiend, maar de staat zit als opdrachtgever nog jaren vast aan een forse vergoeding. Het FD meldt vrijdag dat het gaat om een rekening van honderden miljoenen euro's.
Koop nu, betaal later
De Wijkertunnel loste een deel van het fileprobleem bij Beverwijk op, maar creëerde een ander, vooral financieel probleem. Pas op: geld lenen kost geld. Het is een waarschuwing die de staat zelf niet bepaald ter harte nam, zegt FD-redacteur Jeroen Koot. "Ze zijn eigenlijk dezelfde constructie overeengekomen als wanneer jij een tv koopt bij de elektronicazaak: koop nu, betaal later. Daarbij betaal je elke maand af."
De kosten voor de overheid liepen alleen wat verder op dan de aanschafprijs van een gemiddeld televisietoestel. Koot: "Nu heeft de overheid 386 miljioen euro betaald aan de banken. De banken hebben zelf dus in 1992 406 miljoen gulden uitgegeven. Dus ze zitten er al zwaar boven, ook als je inflatie meerekent."
Rente
Die uit de hand gelopen rekensom is voor een deel te verklaren door de hoge rente op staatsleningen op het moment dat het contract voor de bouw van de tunnel in 1992 gesloten werd. "Ze moesten geld lenen om een tunnel te bouwen, maar dat lenen is heel duur. Dus vroegen ze banken of zij direct wilden betalen, maar die deden hetzelfde. Ze zeiden 'dat is prima, maar dan betalen wij een toltarief op basis van wat het zou kosten om het geld te lenen'. Dat is gebeurd. Ze legden het voor tien jaar vast, die tarieven. De eerste tien jaar rekende de Staat tolprijzen die gebaseerd zijn op een hoge rente, terwijl de rente daarna alweer begon te zakken."
Iedere keer dat u door de Wijkertunnel rijdt - of er ondanks alles in de file staat - kost dat de staat dus geld: 53 cent. "Er zitten van die metertjes aan het begin van de tunnel. Die zie je ook liggen als je bij de tunnel staat", legt Koot uit. "Elke keer als er een auto overheen rijdt, tikt dat mee en aan het einde van het jaar maakt de overheid de balans op en gaat er een bedrag naar de banken. Dat tikt elk jaar door, 30 jaar lang."
Rendement
Omdat er jaarlijks 5 miljoen meer auto's passeren dan waar in de oorspronkelijke prognoses vanuit gegaan werd, loopt de winst voor banken behoorlijk op. "Wij betalen tol en als er heel veel auto's doorheen komen, krijgt u meer geld. Dat doen we 30 jaar lang. Ook al is de tunnel al lang afbetaald, het maakt niet uit. Ze blijven gewoon meer geld krijgen."
Een vreemde constructie, vindt hij. "Je zou ook kunnen zeggen: 'wij betalen tol en we betalen maximaal 150 procent van wat de tunnel heeft gekost en daarna stopt de tol. Dan hebben jullie alsnog een rendement gemaakt, maar dan voorkomen wij dat we helemaal in het schip gaan'."
Het mag dan wel een vreemde constructie zijn, Rijkswaterstaat zal weinig moeite doen om er verandering in te brengen. "Als je betaalt, kan je er onderuit komen. Maar er is naar gekeken: het is te duur. Ook al kost het de overheid zo veel geld, het is beter om dit contract uit te zitten dan om het contract nu af te kopen en de tunnel in eigen beheer te krijgen. Dat is ook logisch, want banken zijn natuurlijk ook niet gek. Die weten wat ze hieraan kunnen verdienen."
Cashcow
Dus zal de Wijkertunnel voor de banken de komende jaren een vette cashcow blijven. Het FD schat dat de vergoeding van de staat aan de banken in 2025 opgelopen is tot 722 miljoen euro.