Iedereen krijgt bij dit experiment rechten om in de spits te rijden. Als je nauwelijks in de spits rijdt, kun je deze overtollige rechten verkopen. ‘Het idee is dat je een aantal rechten op de markt brengt. Elk recht staat voor één spitsrit die gemaakt kan worden’, legt onderzoeker Erik Verhoef uit. ‘Als je te maken hebt met teveel auto’s in de spits, dan kun je een beperkt aantal rechten uitgeven. Als je in de spits van die weg gebruik wil maken, gebruik je een recht.’
Als je een alternatieve manier van reizen gebruikt, kun je rechten verkopen. ‘Lukt dat niet, dan moet je rechten bijkopen. Dan betaal je, maar je betaalt natuurlijk veel minder dan bij rekeningrijden het geval is. Bij rekeningrijden betaal je voor iedere keer dat je in de spits rijdt. Bij de verhandelbare rechten betaal je alleen voor de spitsritten die je maakt bovenop de rechten die je al verkregen hebt’ vertelt Verhoef.
Gedragsverandering
Een belangrijk punt in dit plan is de controle. ‘Als je iets wil doen aan de file, dan zul je iets aan het gedrag van mensen moeten doen’, stelt Verhoef. ‘Met alleen het bijbouwen van asfalt kom je er niet, dat hebben de afgelopen decennia wel laten zien. Het verlicht natuurlijk wel de filedruk, maar het lijkt af en toe ook een bodemloze put. Het gaat erom dat je de combinatie vindt dat het gedrag verandert en dat de infrastructuur ook in shape is.’
Verhandelbare emissierechten bestaan al, wat hier gebeurt is dat grote bedrijven rechten opkopen, zodat hun personeel op tijd op het werk is. Verhoef vreest niet dat dit bij de spitsrechten gaat gebeuren. ‘Een van de manieren om dat te voorkomen is dat een weggebruiker nooit meer rechten in het bezit kan hebben dan het aantal spitsritten dat er in een periode gemaakt kunnen worden.’