Iets na 10 uur presenteerde het kabinet een plan van aanpak voor de stikstofcrisis. De maximumsnelheid gaat naar 100 km/u - een maatregel waar VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff niet per se op zat te wachten. Politievakbond ACP heeft twijfels over de handhavingscapaciteit. Hieronder de opeenvolgende ontwikkelingen rond de presentatie van de stikstofplannen.

In Ask me Anything ging Jörgen Raymann in op alle vragen over de stikstofcrisis, zoals de politieke verhoudingen, de verlaging van de maximumsnelheid, de gevolgen voor de landbouwsector enzovoorts.

De liveblog is afgesloten

12:20 | Oud-SER-baas Herman Wijffels vraagt zich af of de schadeclaim die het bedrijfsleven bij het kabinet indient juridisch wel houdbaar is. 'Uiteindelijk hebben we als bedrijfsleven al die chemische verbindingen - waarvan PFAS nu de verzamelnaam is - in het milieu gebracht. Dat stelt vragen bij de toekomst van de petrochemie in onze samenleving. Dat zijn allemaal hele serieuze vraagstukken, die we nu met elkaar moeten oplossen.'

11:20 | De schadevergoeding van het kabinet houdt rechtstreeks verband met de PFAS-maatregelen. Mevrouw Van Veldhoven heeft zelf gezorgd voor dit verschrikkelijke bedrijfsongeval. Eén man plus een machine in het grondverzet kost 100 euro per uur. We gaan uitzoeken hoeveel uren niet zijn gemaakt, en ze kunnen een claim verwachten", zei voorzitter Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW.

11:00 | Volgens premier Rutte is de stikstofcrisis 'enorm complex'. Hij vergelijkt de uitdagingen met de vluchtelingenproblematiek.

10:50 | De voornaamste maatregelen op een rijtje:

10:40 | Staatssecretaris Stientje van Veldhoven heeft er vertrouwen in dat de maatregelen voldoende zijn om ook volgend jaar het doel van 75.000 woningen te halen. Maar dan moet wel 'iedereen de schouders eronder zetten'. 'Voor al die mensen die op zoek zijn naar een betaalbare woning is deze doorbraak ontzettend belangrijk. De sector zelf, provincies en gemeenten: kom op, máák die vergunningen! Dan kunnen we snel aan de slag.'

10:35 | Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur had de maximumsnelheid liever niet verlaagd, maar ze benadrukt de noodzaak. De handhaving zal volgens haar geen probleem zijn, aangezien variërende snelheden nu ook al aan de orde zijn. Ze komt op zeer korte termijn met een plan, ook om de nieuwe maximumsnelheid goed te communiceren.

10:32 | Minister Carola Schouten van Landbouw ziet het als de taak van het kabinet om de bouw en infrastructuur weer vlot te trekken. 'Er is nog een weg te gaan, maar met dit pakket zetten we opnieuw een stap. We nemen maatregelen die direct ten goede komen aan de natuur.' Ze kondigt een investering van 250 miljoen euro aan in natuurherstelmaatregelen én maatregelen die nodig zijn voor versteviging van dijken en de kust.

10:28 | Het kabinet komt als vierde maatregel met een noodwet, waardoor projecten als dijkversterking kunnen worden doorgezet. Bovendien komt er een regeling voor boeren die willen stoppen.

10:24 | 'Een rotmaatregel', noemt Rutte de beperking van de maximumsnelheid. Er komt een speciale noodwet die ervoor zorgt dat de projecten kunnen worden voortgezet. De derde maatregel betreft een aanpassing van het veevoer. En de vierde maatregel is een verhoging van de subsidie van 60 miljoen euro voor Urgenda-maatregelen. Er zijn geen taboes, zegt Rutte. Hij spreekt zijn dank uit aan alle betrokkenen. Er wordt nog verder gewerkt aan een volgende tranche waar nu aan wordt gewerkt en waar in december meer over naar buiten komt.

10:22 | Oplossingen moeten effectief zijn en ook op termijn houdbaar, zegt premier Rutte. Het overleg heeft volgens hem geleid tot een pakket maatregelen dat aan de Tweede Kamer zal worden gepresenteerd. De problemen in de woning- en wegenbouw krijgen prioriteit. Vier maatregelen zijn op korte termijn realiseerbaar: de maximumsnelheid op snelwegen wordt overdag teruggebracht tot 100 km/u.

De VVD heeft vooralsnog weinig teruggekregen voor haar concessies, zegt politiek verslaggever Laurens Boven. 'De realiteit heeft de VVD gedwongen om die maatregelen te nemen. Een alternatief was er niet echt: je kunt wel zeggen dat je er iets voor terug wilt, maar je móet wel door de bocht. De enige koehandel die er nog in zit is onderhandelen met Brussel om iets te doen aan de beschermde status van die Natura 2000-gebieden.'

Handhaving

Volgens Gerrit van de Kamp, voorzitter van politievakbond ACP, is de nieuwe 100 km/u-standaard technisch veel beter te handhaven dan de wirwar van maximale snelheden die nu geldt. 'Maar als het gaat om de inzet van de politie en de mate waarin ze dat willen doen, moet nog blijken hoe het kabinet dat voor zich ziet. Je ziet dat de druk op de politie enorm toeneemt, dus dat het werk te veel is en dat we met te weinig mensen zijn.'

Verwarrend

Ook onderzoeker Saskia de Craen van de stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid betwijfelt of de snelheidsverlaging meteen door iedereen wordt gerespecteerd. 'Het wordt een uitdaging, omdat mensen eerst 120 of 130 mochten rijden op die wegen. Als je dan niets verandert aan de weg en alleen een bordje '100' neerzet, dan zullen mensen dat misschien niet begrijpen.'

Natura 2000

De VVD wil op zijn beurt af van de lappendeken van kleine Natura 2000-gebieden. In een klein gebied mag naar verhouding minder stikstof neerslaan, dus door die gebieden groter te maken los je een deel van de problemen op, meent de partij. De boeren moeten hun dieren naar verluidt voortaan voer geven met daarin speciale enzymen, waardoor ze minder stikstof uitstoten. Maar stikstofhoogleraar Jan Willem Erisman zette gisteravond in Nieuwsuur al vraagtekens bij de effectiviteit daarvan.

Statement over kabinetsplannen

Over de langetermijnoplossing moeten nog heel wat knopen worden doorgehakt en ook de boeren en bouwers hebben nog wel een wensenlijstje. De bouwers spraken al met premier Mark Rutte, voor de boeren staat dat overleg voor vanochtend op het programma. De boeren die daar niet bij aanwezig mogen zijn hebben al aangekondigd 'wel gezellig langs te komen'. En VNO-NCW en MKB Nederland hebben direct na de persconferentie van het kabinet een overleg. Na afloop komen ze met een statement over de plannen van het kabinet.