Branchevereniging OV-NL verwacht dat de reizigers na de coronacrisis niet allemaal terug zullen keren naar bus, tram, metro of trein. Dat betekent dat het voor de sector dramatische jaar 2020 niet zal worden goedgemaakt. Het wegsnijden van zo'n 10 procent van de dienstregeling moet de sector financieel overeind houden. Het kan nog wel tot 2024 duren voordat het openbaar vervoer weer op het oude niveau zit, verwacht Pedro Peters, voorzitter van OV-NL.
Luister terug | GroenLinks wil 10 miljoen voor nachttreinnet
Hoogleraar Transportbeleid Bert van Wee verwacht dat mensen ook na de coronacrisis minder met het ov gaan reizen. 'Reisgedrag is in grote mate gewoontegedrag en de gewoonten zijn nu al best lang doorbroken; mensen hebben nieuwe gewoonten ontwikkeld met thuis- en telewerken en dat betekent dat mensen dat straks waarschijnlijk vaker gaan doen. Het middelmanagement wil de controle houden en merkt nu noodgedwongen dat het prima werkt als mensen thuiswerken.'
Zelf ophoesten
Het gigantische verlies dat in 2020 door het wegblijven van reizigers zal worden geleden, wordt voor 93 procent door de overheid gedekt. Maar de resterende 7 procent - 400 tot 500 miljoen euro - moeten ov-bedrijven zelf ophoesten. De 93 procent dekking door de overheid geldt ook nog in de eerste helft van 2021, maar de ov-sector is er niet gerust op dat deze compensatieregeling ook daarna door wordt getrokken, aangezien er eerst nog verkiezingen zijn.
Ingewikkelde puzzel
OV ombudsman Bram Hansma waarschuwt voor het verdwijnen van ov-verbindingen naar meer afgelegen oorden. 'Het is een hele ingewikkelde puzzel. Dat er iets gedaan moet worden begrijpt iedereen, maar hoe dat gedaan wordt is een hele precaire zaak en daar hebben we grote zorgen bij. Onze zorg zit vooral in mensen die klagen dat hun bus niet meer rijdt of dat dorpen op zondag helemaal niet meer bereikbaar zijn.'
Bij de eerste golf was de eerste reactie van de NS om de intercity's uit de dienstregeling te halen, waardoor juist een aantal vitale beroepen een stuk langer onderweg waren, zegt Hansma. 'Ik wil maar zeggen: als je ingrijpt, doe dat dan op een afgewogen en verstandige manier. Daar heb ik wel grote zorgen bij.' Ook de verschraling van het aanbod op minder rendabele lijnen baart Hansma zorgen. De grote angst is dat juist in die lijnen in minder bewoonde gebieden gesneden gaat worden.'
Thuiswerken
Het reisgedrag zal veranderen omdat een deel van de mensen thuis zal blijven werken. Bedrijven als VodafoneZiggo en ING hebben al aangekondigd dat ze een deel van de medewerkers niet meer op kantoor terug verwachten.
Het verlies en het wegblijven van reizigers noopt de sector dus tot het fors schrappen van ritten. Het verdwijnen van zo’n 10 procent van de dienstregeling baart experts zorgen. Raymond Huisman, mobiliteitsexpert bij adviesbureau Goudappel-Coffeng, vreest dat afschalen van het ov op lange termijn negatieve consequenties zal hebben voor de toegankelijkheid van het openbaar vervoer.
Witte vlekken
Zo bestaat volgens Huisman de kans dat er grote verschillen ontstaan tussen gebieden. De ov-infrastructuur in de steden zou heel sterk kunnen worden, terwijl in minder dichtbevolkte gebieden ‘witte vlekken’ kunnen ontstaan. Dat maakt deze gebieden dan minder goed voor iedereen bereikbaar.
Lees ook | Vestigingsklimaat van jewelste met doortrekken van Noord/Zuidlijn
De inkrimping gaat in de breedte van het ov gelden. Busvervoerder Connexxion zegt tegen BNR een inkrimping tussen de 5 en 12 procent te verwachten, afhankelijk van de regio. Het Amsterdamse GVB denkt zo'n 10 procent te gaan snijden in de dienstregeling. Zo zal de metro op de Noord/Zuidlijn bijvoorbeeld nog maar acht in plaats van tien keer per uur gaan rijden.