Wellicht moet in zo'n verklaring ook nog een paragraaf worden opgenomen over militaire samenwerking, al is dat volgens De Hoop Scheffer vooral symbolisch. "Wat daarover staat is redelijk onschuldig. Maar het gaf reuring, omdat ook dat werd voorgesteld alsof de EU samen met Oekraïne Rusland en Poetin zou gaan aanvallen. Je kunt je voorstellen dat je op die terreinen enkele punten in het politieke deel kunnen worden vastgelegd in een unilaterale eenzijdige verklaring."
Middenpartijen
De Hoop Scheffers eigen CDA heeft flinke steken laten vallen in de opmaat naar het referendum, meent de oud-minister. "Er is door een aantal partijen minder gedaan dan ik voor mogelijk had gehouden, ook door mijn eigen partij. De middenpartijen in Europa laten zo het debat veel te veel over aan de flanken als je kijkt naar de vraagstukken die internationaal spelen. Maar de oplossingen komen nooit van de flanken, die moeten in het midden gemaakt worden. Ik roep de partijen in Nederland en elders op om dat debat aan te gaan."
Zelf is De Hoop Scheffer overigens tegen elke vorm van een referendum. "Een raadgevend referendum is een contradictio in terminis; theoretisch kunnen Kamer en regering het naast zich neerleggen, maar dan wordt de burger nog bozer. Sterker nog: als dit het voorspel is van meer raadgevende referenda waarvan iedere uitslag wordt overgenomen, voeren wij in Nederland in feitelijke zin een correctief referendum in en dat vind ik een uiterst merkwaardige procedure."