In vrijwel alle bedrijfstakken voorzien ondernemers een verslechtering van het economisch klimaat. In de horeca was de daling van het ondernemersvertrouwen het grootst. Verder oordeelden bedrijven die actief zijn in de delfstofwinning met name negatiever over de te verwachten productie. Alleen in de autohandel zijn ondernemers positiever gestemd dan een kwartaal eerder. Aan het begin van het vierde kwartaal kwam de zogeheten stemmingsindicator uit op min 0,9. Dat is 9 punten lager dan een kwartaal eerder.
Lees ook | 'Industrie gaat harde klappen krijgen'
De cijfers zijn volgens Leontine Treur, senior-econoom bij RaboResearch Nederland, niet verrassend, gezien alles wat ondernemers op zich af krijgen. 'Gezien de gestegen energiekosten, het personeelstekort en de aankomende recessie zou je ook kunnen zeggen dat het nog wel meevalt.'
Afkalvende winstgevendheid
Uit het rapport komt verder naar voren dat in vrijwel alle sectoren de winstgevendheid afkalft. Uitzondering op dat laatste is onder andere de bouw. Verder oordeelden ondernemers in de detailhandel en zelfstandigen in de landbouwsector het negatiefst over de winstgevendheid. Ook in de horeca oordeelden ondernemers overwegend negatief. Een kwartaal eerder waren ondernemers hier nog het positiefst van alle bedrijfstakken.
Per sector is het beeld verschillend, geeft Treur aan. 'Het pessimisme is vooral te zien in de horeca, terwijl in de bouw en de ICT de meerderheid nog wel positief is.' Goed te verklaren, denkt de econoom. 'De bouw is wel de oplossing voor een groot probleem in de samenleving. Er zijn nu wel kinken in de kabel als gevolg van de stikstofcrisis, maar de vraag blijkt en linksom of rechtsom zal er gebouwd worden. Maar als de consument de hand op de knip houdt, dan merkt de horeca dat direct.'
Bijna een kwart van de ondernemers denkt dat de komende drie maanden het economisch klimaat minder wordt. Het pessimisme was groter dan een kwartaal eerder. In de horeca gaan bijna vier op de tien ondernemers uit van een verslechtering. Dit was een kwartaal eerder 4 procent. Verder denkt 45 procent van de ondernemers in de land- en tuinbouw dat de situatie de komende drie maanden minder wordt.
Lees ook | Noodkreet brancheorganisatie detailhandel: 'Kabinet kom in actie'
Circa 14 procent van de ondernemers denkt volgend jaar meer omzet te halen in vergelijking met dit jaar. Door de sterke stijging van de prijzen de afgelopen maanden zullen de hogere omzetten niet een op een vertaald kunnen worden in hogere volumes. Verder geeft circa 40 procent van de ondernemers aan dat de incidentele lonen zoals prestatiebonussen en de uitbetaling van overuren zijn gestegen. Eenzelfde percentage merkt ook een loonstijging over het algemeen. Volgens een groot deel van de ondernemers moeten de lonen omhoog om personeel te behouden.