Overgangsfase van een jaar voor opvolger VAR-verklaring
Er komt een overgangsperiode van één jaar voor de vervangende regeling voor de VAR wordt gehandhaafd. En die periode gaat in op 1 mei, één maand later dan de verklaring voor zzp'ers afgeschaft zóu worden. Daarmee lijkt het kabinet de steun binnen te hebben van een meerderheid in de Eerste Kamer voor definitieve afschaffing van de VAR.
Met de VAR-verklaring geef je aan dat je zelfstandige bent en dus eigen baas. En zo'n verklaring is nou eenmaal nodig om als zzp'er ingehuurd te kunnen worden door opdrachtgevers. Maar volgens tegenstanders creëert de VAR schijnzelfstandigheid. De nieuwe wet moet de VAR-systematiek vervangen door modelcontracten, die door de Belastingdienst zijn goedgekeurd. Op dit moment is maar moeilijk te controleren of een opdrachtnemer met een VAR ook echt een zelfstandige is.
Om de twijfelaars over de streep te trekken moest staatssecretaris Wiebes wel met enkele toezeggingen komen. De belangrijkste: er komt meer tijd. De afschaffing van de VAR wordt uitgesteld tot 1 mei. Daarna komt er een overgangsperiode van een vol jaar waarin wordt voorgelicht en nog niet gehandhaafd. Dat lijkt genoeg voor een meerderheid, al weten we dat nog niet formeel: de stemming is pas volgende week dinsdag.
Een andere toezegging die Wiebes heeft moeten doen is dat de modelcontracten moeten worden voorgelegd aan een panel van arbeidsrechtdeskundigen. Die gaan toetsen of de nieuwe contracten civielrechtelijk in orde zijn, en dat kan voor problemen zorgen, aldus zzp-expert Pierre Spaninks: "Het zou kunnen dat het panel in de loop van komend jaar zegt dat er contracten moeten worden aangepast, terwijl opdrachtgevers en opdrachtnemers zich wel moeten voorbereiden met de huidige contracten. Dat kan gaan wringen."
Loonheffing
Wat er gaat veranderen? Als je als zzp'er werkt op basis van een voorbeeldovereenkomst, houdt de opdrachtgever geen loonheffingen voor je in. De opdrachtgever heeft een grote rol in de keuze en invulling van het contract en krijgt daardoor ook een grotere verantwoordelijkheid voor het al dan niet afdragen van loonheffingen. Voor zzp'ers zou de nieuwe wet een uitkomst moeten zijn, maar het kan er ook voor zorgen dat opdrachtgevers bang worden om zelfstandigen in te huren en er dus minder werk overblijft bij vaste opdrachtgevers die zzp'ers nu hebben.
Het nieuwe model moet schijnzelfstandigheid voorkomen, maar zzp-expert Spaninks vreest dat het nieuwe model ook nadelig kan zijn voor echte ondernemers: "Ook een ondernemer kan in een arbeidsrelatie blijken te zitten waarvan de Belastingdienst straks gaat zeggen dat het eigenlijk een loondienstverband is. Mooi dat je dan het jaar erop geen ondernemer meer bent en geen zelfstandigenaftrek meer krijgt."
Volgens Spaninks wordt de keuze teruggebracht tot of ondernemer zijn, of werknemer zijn. "De arbeidsmarkt is afgelopen decennia sterk veranderd, en er is een grote variëteit aan relaties tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. Die verscheidenheid werd gedekt door de VAR-verklaring. De VAR gedoogde een heleboel wat heel strikt genomen niet klopt volgens de letter van de wet. Dat was nodig om de arbeidsmarkt te laten functioneren, maar dat gaat nu verdwijnen."