'Bezuinigingen Rutte-II hebben AIVD keihard geraakt'

De gevolgen van het beleid  zullen nog enkele jaren voelbaar zijn, concludeert de Rekenkamer. De bezuinigingen zijn later weer ongedaan gemaakt, maar volgens de Rekenkamer heeft het kabinet de botte bijl gehanteerd bij het doorvoeren van de bezuinigingen. Toch maakt verantwoordelijk minister Ronald Plasterk zich niet echt druk over de uitkomsten van het onderzoek. "Het budget voor de AIVD is nu groter dan het ooit geweest is. Er is nooit het mes in gezet, het budget van de AIVD is elk jaar alleen maar gestegen."

Maar D66-woordvoerder Gerard Schouw trekt heel ander conclusies uit het onderzoek. Hij ziet vooral dat er bezuinigd is zonder visie en zonder inzicht in de gevolgen voor de kwaliteit van de organisatie. "Dat kwam er materieel op neer dat in een periode van tweeënhalf jaar eerst 171 mensen werden wegbezuinigd, waarna ineens weer 183 mensen moesten worden aangenomen. U kunt zich voorstellen dat zo'n organisatie vooral bezig is met bezuinigen en weer opbouwen, in plaats van met het operationele werk. En dat is niet goed."

Hoe het welhad gemoeten? Schouw heeft wel een idee. "Er had eerst moeten worden gekeken op welke onderdelen van de AIVD je kúnt bezuinigen. Dan heb je ook een visie en wijs je als verantwoordelijk minister aan op welke taken kan worden bezuinigd. Maar dat is niet gebeurd; er is gewoon een bedrag genoemd en tegen de AIVD gezegd: zoek maar uit waar je het vandaan haalt, en dan gebeuren er hele rare dingen. Er moet echt een heel goed langetermijnplan komen voor de toekomst van de AIVD, zodat de willekeur eruit gaat."


 

Teruggeploegd
Wel heeft de Tweede Kamer vóór de start van het kabinet gezegd dat er eigenlijk fors bezuinigd zou moeten worden op de AIVD, zegt Plasterk. Hij is vooral tevreden over het feit dat het anders is uitgepakt en dat er juist méér geld naartoe is gegaan. "Wat er is gebeurd - en dat vind ik wel verstandig - is dat er een efficiency-reorganisatie is uitgevoerd, waarbij ongeveer 10 procent van de omvang van de organisatie is bezuinigd op overhead-taken. Dat geld is teruggeploegd de organisatie in, om meer aandacht te besteden aan terrorisme."

En dat een dergelijke operatie zo zijn sporen nalaat voor een organisatie als de AIVD is onvermijdelijk, erkent Plasterk. "Dat is niet in één keer weg. Er zijn mensen vertrokken en er zijn nieuwe mensen bijgekomen. Dat zijn niet altijd dezelfde mensen geweest, maar ik denk dat de AIVD er uiteindelijk beter van is geworden en er nu sterk voorstaat."

Aanhoudende spanningen
In maart spraken verschillende experts al van aanhoudende spanningen op de werkvloer bij de AIVD, die het resultaat zouden zijn van jarenlang onbegrip tussen de politiek en de dienst. Ook zetten zij vraagtekens bij de geschiktheid van AIVD-diensthoofd Rob Bertholee. Met zijn introverte managementstijl zou hij de interne spanningen hebben vergroot, zo luidde de kritiek.

Dat de bezuinigingen op de dienst dit jaar in ieder geval niet nog verder worden opgevoerd, noemde Gert-Jan Segers, Kamerlid voor de ChristenUnie eerder tegenover BNR 'goed nieuws'. Maar toen al bleek Segers er allerminst gerust op dat het budget voor de AIVD toereikend was.