Middels een dergelijke gijzeling bij kleine vergrijpen zoals het niet betalen van verkeersboetes, probeert Justitie mensen onder druk te zetten alsnog te betalen. Zinloos, zegt ombudsman Renier van Zutphen. "Vaak zijn dit mensen die wel wíllen, maar niet kúnnen betalen. Als je geen geld hebt, heeft vastzetten geen zin."
Natuurlijk, zegt Van Zutphen, "als je een overtreding maakt in het verkeer of je betaalt je verzekering voor je auto niet, dan krijg je een boete. Die moet je betalen. Maar op een gegeven moment kunnen mensen in financiële problemen raken door de hoge bedragen die ze moeten betalen."
Dat zij vervolgens enkele dagen achter tralies komen te zitten, noemt hij een 'draconische maatregel'. Extra wrang is dat de boete blijft staan als ze vervolgens weer vrijkomen. Van Zutphen: "Dan hebben die zeven dagen dat je hebt vastgezeten niets opgeleverd. Sterker nog, als je het heel cynisch wilt stellen, heeft het de staat alleen maar geld gekost."
Afname
In 2013 diende het Openbaar Ministerie zo'n 180.000 vorderingen tot gijzelingen in, blijkt uit cijfers van de nationale ombudsman. Het jaar daarop waren dat er 140.000. Pas vanaf het begin van dit jaar is het OM, na publiciteit hierover, gestopt met wat het - in de woorden van Van Zutphen - in grote getale vragen om gijzeling vragen.
"Het OM probeert nu die gijzelingsvorderingen beter te onderbouwen. Tegelijkertijd zijn kantonrechters heel kritisch geworden bij het beoordelen van die vorderingen." Tot op heden betrof het dit jaar volgens de ombudsman 'een paar duizend' mensen. "Dat zijn er al aanzienlijk minder dan voorheen."
Het is voor mensen nu ook mogelijk in termijnen te betalen. Een stap in de goede richting, volgens Van Zutphen. "Maar die betalingsregeling is nog een beetje provisorisch. Het kan alleen maar bij de eerste keer dat je een acceptgirokaart krijgt, daarna mag het niet meer. Ook geldt het niet voor de verhogingen waardoor mensen nog steeds in de problemen komen."
Klacht
Moeten de mensen die kwamen vast te zitten, worden gecompenseerd? Van Zutphen: "Wat ik graag wil, is dat de er serieus wordt gekeken naar de gevallen die
nu nog bij het CJIB, de Rijksdienst voor het wegverkeer en het OM bekend zijn. Dat mensen niet met onterechte verhogingen worden opgezadeld, omdat je eerder had kunnen weten dat je die mensen had moeten helpen."
Dat is zijn grote klacht, zegt de ombudsman. "Er wordt te laat onderkend dat er sprake is van mensen die wel willen maar niet kunnen betalen, dan stapelt het zich op en heb je ineens die vordering tot gijzeling. Dat vind ik niet wenselijk."