Hij zei dat samenwerking zijn voorkeur heeft, maar als dat niet mogelijk is dan wil hij nu op eigen gezag de impasses doorbreken.
Kiezers hard nodig
Democraten in het Congres en in de rest van Amerika reageren enthousiast op deze assertieve aankondiging van de president. Na vijf jaar regeren, en helemaal na een ronduit slecht regeringsjaar 2013, was ook bij de harde kern van Obama’s achterban het heilige vuur er zo langzamerhand wel uit. Maar in dit verkiezingsjaar - Congressionele verkiezingen in november - hebben Obama, zijn democratische partijgenoten in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden een bezielde achterban van kiezers hard nodig.
Zo’n confronterende uitspraak tegen de Republikeinse oppositie is precies wat die achterban wil horen. Obama’s nadruk in zijn speech op het aanpakken van de groeiende inkomensongelijkheid is dat ook.
Bescheiden maatregelen
De vannacht door Obama aangekondigd presidentiële maatregelen die hij op eigen gezag zonder goedkeuring van het Congres zal nemen, zijn overigens redelijk bescheiden: onder andere een verhoging van het minimumloon dat bedrijven die voor de overheid werken hun werknemers zullen moeten betalen: tot 10 dollar en 10 cent per uur, terwijl dat nu 7 dollar en een kwartje is (ongeveer 5,35 euro). Obama presenteerde dit vooral als een voorbeeldfunctie, hij verordonneert waar hij kan in de hoop dat anderen op veel grotere schaal zullen volgen.
Ook andere maatregelen die hij zonder toestemming van het Congres kan laten uitvoeren om kwesties als inkomensongelijkheid, pensioensopbouw en milieubescherming aan te pakken, lijken meer symbolische dan echt ingrijpende veranderingen. Maar de symboliek is erg belangrijk op het podium van de State of the Union toespraak. De spreektoeter reikt ver. Zo was er een onmiskenbare boodschap richting Rusland en president Poetin daar. Obama sprak over de Amerikaanse idealen van gelijkheid voor iedereen, en direct daarna over de Olympische delegatie van de VS volgende week: zonder hoge Amerikaanse regeringsmensen, maar met Billy Jean King, de lesbische tenniskampioene van weleer.
Guantanamo Bay
Buitenlands beleid was niet het zwaartepunt van de toespraak, maar Obama riep vannacht ook weer op tot het sluiten van het gevangenkamp van Guantanamo Bay. Dat kan hij niet op eigen houtje doen, daar heeft hij het Congres voor nodig en dat is al jaren 1 van de dingen die hij wel wíl, maar niet kán bereiken.