De Rekenkamer bracht het Nederlandse belastingklimaat in kaart op verzoek van de Tweede Kamer. Nederland is aantrekkelijk omdat het winsten uit het buitenland niet nogmaals belast en geen bronbelasting heft over rente en royalty's.
Ook maakt Nederland van tevoren afspraken (tax rulings) met multinationals over de belastingafdracht. Uit gegevens van de Belastingdienst blijkt dat multinationals daardoor in Nederland geen 15 procent dividendbelasting betalen, maar minder dan 1 procent. Dat heeft geleid tot miljardenstromen aan dividenden, rentes en royalty's die via bedrijven door ons land stromen.
“Je kunt wel vaststellen dat het Nederlandse belastingbeleid en de regels die wij daarover hebben op het gebied van bijvoorbeeld dividend, de regels die wij hebben waar het gaat over deelnemersvrijstelling, onze verdragen, het blijkbaar interessant maken om een hoofdkantoor hier in Nederland te vestigen”, zegt collegelid Paul Doop.
Anderzijds, zegt hij, loopt Nederland hier internationaal niet mee uit de pas. Wel zijn de geldstromen in Nederland de afgelopen tien jaar enorm gestegen. Hiervoor geeft de Rekenkamer geen verklaring.
Negatieve effecten
Grote multinationals zoeken overal in de wereld naar
manieren om hun belastingdruk te verlagen. Zulke belastingontwijking is niet
verboden, maar zorgt er wel voor dat overheden in sommige landen veel belastinginkomsten
mislopen. Daarnaast halen de multinationals voordelen binnen die kleinere
bedrijven mislopen, omdat de kleinere bedrijven minder mogelijkheden hebben om
belasting te ontwijken.
Zulke onbedoelde effecten zijn alleen in internationaal verband tegen te gaan, stelt de Rekenkamer, bijvoorbeeld via als de OESO, de G20, de EU of de VN. Er wordt binnen zulke organisaties al wel over gesproken, maar afspraken laten nog op zich wachten. “Zolang die harmonisatie er niet is, zullen bedrijven die over de wereld opereren, hun bedrijfsstructuur zo kiezen dat zij daarmee hun belastingdruk zo veel mogelijk verlagen”, zegt Doop.
Ook adviseert de Rekenkamer het kabinet transparanter te zijn. De staatssecretaris van Financiën zou de Tweede Kamer elk jaar een overzicht moeten sturen van het gebruik van het Nederlandse vestigingsklimaat voor grote bedrijven en de geldstromen die daarmee gemoeid zijn. Doop: “Wij dagen de Kamer vooral uit om de staatssecretaris daar verder over te bevragen en met hem ook door te praten over de vraag: is dit nu wenselijk, gegeven de positie die Nederland in de wereld in wil nemen?”
Reacties Tweede Kamer
De Tweede Kamer lijkt het erover eens dat er iets moet
gebeuren. Over de vraag of het systeem an
sich deugt, bestaat verdeeldheid tussen links en rechts. Volgens GroenLinks
en de SP blijkt maar weer eens dat Nederland een belastingparadijs is; de VVD
ontkent dit ten stelligste.
Voor GroenLinks-Kamerlid Jesse Klaver mag het juridisch dan wel allemaal kloppen; “of het deugt is een tweede”. Het systeem is volgens Klaver failliet.
VVD-Kamerlid Helma Neppérus is het daar niet mee eens. Wel pleit ook zij er voor om in internationaal verband samen te werken om “gekke dingen” in het systeem te bestrijden.
Arnold Merkies (SP): “De koffiezaak op de hoek heeft last van de grote internationale keten die wel belasting kan ontwijken en zij niet. Dan heb je gewoon oneerlijke concurrentie.” Hij pleit, net als de Rekenkamer, voor een internationale aanpak van de ontwijking en meer openheid bij het kabinet.
Ook Wouter Koolmees (D66) noemt het “onwenselijk” dat multinationals met hun hoofdkantoor over de wereld zwerven op zoek naar lagere belastingen.
Luxemburg
Eerder vandaag spraken GroenLinks en PvdA hun zorgen uit over een onderzoek van een internationale groep journalisten, waaruit is gebleken dat multinationals geheime belastingdeals hebben gesloten met Luxemburg.
In ruil voor gunstige belastingtarieven zouden zij honderden miljaren dollars naar Luxemburg hebben doorgesluisd. Volgens dagblad Trouw zou Nederland hierbij een belangrijke schakel zijn.