'SER verliest bestaansrecht'

De pretentie van de Sociaal Economische Raad is ook nooit geweest om over alles mee te praten of meer te doen dan adviseren, meent Rinnooy Kan. Maar volgens Hoogduin vertegenwoordigt het overlegorgaan steeds minder Nederlanders. Dat zei de hoogleraar Monetaire Economie en oud-DNB-directeur, Lex Hoogduin, gisteren bij Newsroom, het nieuwscafé van BNR en het Financieele Dagblad.

Rinnooy Kan, oud-voorzitter van de SER. "Het is geen nieuw idee. De gedachte dat meerdere stromingen in een orgaan als de SER vertegenwoordigd zouden moeten zijn is al een hele oude en er zijn ook landen die het in de praktijk hebben gebracht. Maar in een land als Frankrijk, met zo'n 300 leden, blijkt het bijna onmogelijk om het eens te worden over iets wat iets voorstelt. Het is in de praktijk geen orgaan dat echt adviseert."

Vakbeweging
Over de afnemende invloed van juist de vakbeweging - één van de argumenten van Hoogduin - maakt Rinnooy Kan zich weinig zorgen. "Juist de rol van de vakbeweging als vertegenwoordigende onderhandelaar is onomstreden; heel veel Nederlanders laten zich naar volle tevredenheid door de vakbeweging vertegenwoordigen, maar dat doet de vakbond ook als ze hun lidmaatschap niét betalen. Er zijn heel veel free riders in dat model, maar dat betekent niet dat de vakbeweging haar rol kwijt is."

Je moet zorgen dat afhankelijk van het onderwerp de juiste partijen aan tafel zitten. "En dat is wat de SER de laatste jaren ook al doet: als er over milieu- of duurzaamheidskwesties gediscussieerd moet worden, dan is de milieubeweging vaste partij en onlangs werd een energieakkoord tot stand gekomen met liefst veertig partijen. Die aanpak vind ikzelf interessant en verstandig en dat lijkt me ook naar de toekomst toe de goede route."

Hoogduin
Verslaggever Elfanie toe Laer vroeg Hoogduin wat hij de SER zou adviseren. "Je moet of revitaliseren - dat betekent ervoor zorgen dat alle stromingen in Nederland goed vertegenwoordigd zijn in die SER - of je moet zeggen: dit model is niet meer van deze tijd. Dan moet je ermee stoppen."

Volgens Hoogduin hangt het van de wil af of revitaliseren een realistisch scenario is. "Als ik er zelf naar kijk, denk ik dat het heel erg moeilijk is om dat te doen. Het onderliggende probleem is dat er in Nederland niet heel duidelijk aanwijsbare stromingen zijn waarvan je kan zeggen: die nemen we mee en dan is het opgelost."

Vakbeweging
Hij geeft een voorbeeld: "De zzp'ers zijn bijvoorbeeld niet vertegenwoordigd. Maar als je kijkt naar de werknemer in het algemeen: die wordt nu vertegenwoordigd door de vakbeweging. Maar de vakbeweging vertegenwoordigt nog maar heel weinig werknemers. Bovendien is de verdeling over de populatie heel anders dan in de vakbeweging. Die vertegenwoordigt vooral ouderen mannen uit traditionele bedrijfstakken. Ook de hoger opgeleiden zijn ondervertegenwoordigd. Dus revitaliseren zal heel erg lastig zijn."

Het probleem moet, zegt Hoogduin, 'met urgentie worden opgepakt'. "We moeten niet doorgaan zoals we nu doen: voortmodderen."

Wijsheid niet in pacht
Als je alleen maar de SER afschaft en er niet voor zorgt dat het draagvlak voor maatregelen in de politiek wordt vergroot, schiet je volgens Hoogduin nog niets op. Dan: "Als er mensen zijn die nog vertrouwen in de SER hebben, vind ik het prima, maar kom dan in actie om ervoor te zorgen dat 'ie gerevitaliseerd wordt. Ik zie dat niet zitten, maar ik heb ook niet de wijsheid in pacht."