Tot die vernietigende conclusie komt de parlementaire onderzoekscommissie ICT. Die deed twee jaar lang onderzoek naar ICT-projecten bij de overheid. Volgens voorzitter Ton Elias heeft de rijksoverheid geen idee waar het mee bezig is. "Niemand weet hoeveel de Nederlandse overheden aan ICT uitgeven. Daarom weet ook niemand hoeveel geld er is gemoeid met mislukkingen."
Onoverzichtelijke boel
De commissie is ingesteld om te achterhalen waarom het zo vaak fout gaat bij overheid. Elias heeft een rode draad gevonden. "Bij te veel ICT-projecten is het een onoverzichtelijke boel zonder scherp uitgangspunt en zonder goede beheersing en aansturing. En helaas geldt dat op alle niveaus, bij alle betrokken partijen en in alle stadia van de projecten."
Maar ook de Tweede Kamer zelf heeft boter op het hoofd, constateert de commissie. Volgens voorzitter Elias maakt de Kamer haar controlerende taak niet waar ‘door een gebrek aan deskundigheid op ICT-gebied en desinteresse in het onderwerp'. En bovendien, zo schetst hij, 'schiet de informatievoorziening van het kabinet aan de Kamer regelmatig tekort’.
Volgens de commissie vraagt de Tweede Kamer om beleid ‘zonder het belang of de kosten van ICT voor de uitvoering te beseffen'. Daarnaast doen betrokken bewindspersonen regelmatig toezeggingen die niet op ICT-haalbaarheid zijn getoetst. "Eventuele tegenspraak van ambtenaren komt niet voor of bereikt de top niet."
Perverse prikkels
Daarnaast is de relatie tussen de overheid tussen de overheid en haar leveranciers volgens de commissie ‘onvolwassen en bevat het perverse prikkels.’ En ‘de zeldzame keren dat leveranciers opdrachtgevers voor problemen willen behoeden, wordt er niet naar hen geluisterd.’
De Tijdelijke Commissie ICT-projecten doet een aantal aanbevelingen om orde in de chaos te scheppen. Zo moet er een tijdelijke ICT-autoriteit worden opgericht. Dit Bureau ICT-toetsing moet de komende 5 jaar alle ICT-aanbestedingen boven de 5 miljoen euro toetsen aan tien ‘boerenverstandsregels.’ Zonder goedkeuring van die instantie mogen wat de commissie betreft nieuwe projecten geen doorgang vinden.
Jaarlijks overzicht
Ook beveelt de commissie aan dat er jaarlijks weer een totaaloverzicht wordt verstrekt over de rijksuitgaven aan ICT. "Het is onacceptabel dat er geen overzicht is van wat de rijksoverheid uitgeeft aan ICT", stelt voorzitter Ton Elias.
Volgens minister Blok van Wonen en Rijksdienst is het zaak dat de overheid meer ICT-kennis in huis gaat halen, zegt hij in gesprek met verslaggever Jeroen Stans. Dat er sprake is van onkunde en desinteresse bij de politiek en zo miljarden euro's worden verspild, is voor Blok niet te verteren. “Dat er enorme bedragen worden verspild kan natuurlijk nooit acceptabel zijn."
Bedragen boven tafel
De minister neemt het rapport dan ook 'zeer serieus'. "Ik
herinner me van de verhoren dat er op dat moment ook nogal wat discussie was over
hoe groot de bedragen precies waren. Dus dat is ook een van de dingen die ik de
komende dagen echt heel goed boven tafel wil krijgen."