'Het zijn niet allemaal bloeddorstige terroristen'
Het beleid ten aanzien van IS-terugkeerders zou meer gericht moeten zijn op resocialisatie. Dat staat in een rapport van het Radicalisation Awareness Network (RAN), het EU-kenniscentrum over radicalisering. Volgens directeur Omar Ramadan zijn teruggekeerde IS-gangers een veel diversere groep dan vaak wordt gedacht.
Interessant en iets wat we goed zullen bestuderen, zegt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid in reactie op een advies van het RAN. De NCTV benadrukt dat het uitgangspunt blijft dat iedereen die terugkeert uit IS-gebied wordt opgepakt en voor de rechter wordt gebracht. Op reïntegratie van veroordeelden is volgens de Nationaal Coördinator altijd veel aandacht gericht.
Het rapport, dat in handen is van BNR, is vandaag in Brussel gepresenteerd op een besloten conferentie met politiediensten en EU-beleidsmakers. Het bevat tientallen aanbevelingen hoe EU-landen moeten omgaan met terugkeerders uit IS-gebied, bijvoorbeeld op het terrein van risicobeoordeling, vervolging, resocialisatie en de omgang met minderjarige terugkeerders.
'Tienermeisje anders aanpakken dan iemand die mensen onthoofdt'
Een van de aanbevelingen luidt dat terugkeerders niet allemaal moeten worden behandeld als criminelen. Het is, zo stelt RAN, een gevarieerd gezelschap. Ramadan: 'We moeten niet denken dat het allemaal gewelddadige en bloeddorstige terroristen zijn die hier aanslagen willen plegen. Die zitten er zeker tussen, maar er zijn ook tieners met psychiatrische problemen die gerekruteerd zijn, en jonge kinderen die getraumatiseerd terugkeren uit een oorlogsgebied. We moeten daar op bedacht zijn en er iets aan doen.'
Zo zitten er bijvoorbeeld vrouwen tussen die als tienermeisje een gezin wilden stichten. Vervolging is in veel gevallen niet op zijn plaats. Ramadan: 'Met een tienermeisje dat het kalifaat geprobeerd heeft te helpen door een gezin te stichten, moet je anders omgaan dan met iemand die mensen heeft onthoofd.'
5.000 IS-gangers
Ramadan betoogt niet dat terugkeerders met een fluwelen handschoen worden aangepakt. 'Als je niet wil luisteren zou je dat kunnen horen. Maar wij willen vooral dat praktijkkennis van eerstelijnswerkers, zoals wijkagenten, onderwijzers en gevangenispersoneel, binnenkomt bij de politiek.' Volgens Ramadan is het niet realistisch om te verwachten dat IS-gangers niet meer terugkeren. 'Er zijn ongeveer 5.000 Europeanen afgereisd', zegt hij. 'Eenderde is al terug, de rest komt nog. Er is beleid nodig om dat in goede banen te leiden.'
Wat betreft mensen die wel worden vervolgd en achter de tralies belanden adviseert RAN om snel te beginnen met reïntegratie in de samenleving, omdat de gedetineerden nu eenmaal ooit weer vrij zullen komen. Ook bevat het rapport aanbevelingen voor scholen, bijvoorbeeld hoe deze moeten omgaan met kinderen van terugkerende IS-aanhangers.
