Aftapwet: Mag je een pacemaker hacken?
De Eerste Kamer heeft ingestemd met de omstreden nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, beter bekend als de aftapwet. Dankzij die wet kunnen inlichtingendiensten zoals de AIVD en de MIVD op grote schaal internetverkeer aftappen. En ze mogen iedereen hacken en informatie over ieders internetgedrag drie jaar lang bewaren.
Twaalf organisaties stappen naar de rechter in een poging de aftapwet tegen te houden. Mensenrechtenadvocaat Jelle Klaas, die deze coalitie leidt, zegt tegen RTL Z dat de Nederlandse rechters aan de rem trekken en zeggen dat de wet te ver gaat. Onder meer Privacy First, de Nederlandse Vereniging van Journalisten, de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten doen mee. Klaas verwacht dat de zaak net ná de invoering van de aftapwet op 1 januari zal beginnen.
Het zat er wel aan te komen, zegt Nico van Eijk, hoogleraar informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam. Dat de Eerste Kamer de laatste dag voor het zomerreces zou aangrijpen om deze wet erdoorheen te krijgen, was volgens hem dan ook al volkomen duidelijk. Nu moet de wet alleen nog even geïmplementeerd moeten worden, maar dat zal waarschijnlijk voor 1 januari volgend jaar het geval zijn.
Breedschaliger
Niet dat de wet zonder slag of stoot door de senaat is geloodst. Het feit dat er veel breedschaliger informatie verzameld kan worden, bijvoorbeeld via kabelnetten, baart verschillende partijen zorgen, zegt Van Eijk. 'Het debat ging dan ook erg over de vraag of er genoeg waarborgen zijn, de toezichthouders goed zijn uitgerust en of ze tijdig worden geïnformeerd. De minister heeft toegezegd dat hij de evaluatie van de wet niet over vijf jaar, maar over twee jaar doet. En er komt extra geld voor toezicht.'
De wet bevat niettemin nog altijd twee zorgpunten, zegt Van Eijk. Ten eerste is daar de technologie-neutraliteit van de wet; er komen allemaal nieuwe technologieën aan en veiligheidsdiensten moeten daar gebruik van kunnen maken. 'Tegelijkertijd kunnen we niet overzien wat de nadelige kanten van die technologie zien. Dat betekent dat elke keer de vraag aan de orde moet zijn of je een technologie wilt inzetten of niet.'
Pacemaker
In het debat werd gisteren bijvoorbeeld de vraag opgeworpen of je een pacemaker mag hacken en of je die qua besturing zelfs zou mogen wijzigen. 'Dat is de volgende stap: als je de hack hebt, dan wil je hem ergens voor gebruiken. In eerste instantie om gegevens te verzamelen, in tweede instantie om te manipuleren.' En dan is nog onvoldoende duidelijk over het toezicht en de bevoegdheden. Daar is zelfs een speciale commissie voor opgetuigd. 'We weten nog niet of het allemaal zo uitwerkt als we denken, ook omdat het allemaal nieuw is.'
