Geweten gaat boven wethouder bij gemeenteambtenaar
Gemeenteambtenaren zijn loyaal tot op het bot aan hun wethouder, tot hun geweten gaat opspelen. In dat geval voert ruim de helft van de ambtenaren het beleid niet uit.
Dat blijkt uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen, de Wethoudersvereniging, trainee-organisatie DisGover en Binnenlands Bestuur. Voor het onderzoek werden twee afzonderlijke enquêtes gehouden onder ruim duizend ambtenaren en 141 wethouders. Hierin werd gevraagd in hoeverre de politieke voorkeur en betrokkenheid van de ambtenaar invloed had op de samenwerking van de wethouder. Daaruit blijkt dat dit meer van invloed is bij links georiënteerde ambtenaren dan bij ambtenaren met een meer rechtse politieke oriëntatie.
Weigerambtenaren
'Het gaat dan vooral om ethisch en morele kwesties zoals de opvang van uit geproduceerde asielzoekers en integratievraagstukken', vertelt hoogleraar Caspar van den Berg van de Rijksuniversiteit Groningen. Dit brengt de ambtenaar in een lastig parket. 'Een ambtenaar is in principe ondergeschikt aan de politiek. Hij zou het dan wel intern kunnen aankaarten en dan kan een weigering gehonoreerd worden.' Een voorbeeld hiervan zijn bijvoorbeeld de zogenaamde weigerambtenaren die geen stellen van hetzelfde geslacht willen trouwen. 'Het is natuurlijk wel zo dat als je principes, op de lange termijn, je taakuitvoering in de weg staan, de ambtenaar op zoek naar ander werk.'
Linkse ambtenaren
'Een van de meest interessante bevindingen is dat de grens bij links georiënteerde ambtenaren veel eerder bereikt is', zegt Van den Berg. Dat komt volgens de hoogleraar omdat linkse ambtenaren meer politiek zij in hun werk staan. 'Zij hebben een beter ontwikkeld politiek bestuurlijke sensitiviteit, maar hebben meer moeite om een wethouder van een andere politieke kleur te dienen.' Over het algemeen hebben rechts georiënteerde ambtenaren hier veel minder last van.
'De opstelling van de linkse ambtenaar getuigt van een grote maatschappelijke betrokkenheid en politieke gedrevenheid. Maar tegelijkertijd moet je als ambtenaar wel je plaats kennen en dienend zijn aan de beleidsvisie van het college', besluit Van den Berg.
