Liveblog | Rutte: Ander toeslagenstelsel, meer transparantie in informatievoorziening

20:10 | Het is op zich begrijpelijk dat het nog een maand geduurd heeft voor het kabinet aftrad, sinds het verschijnen van het vernietigende rapport Ongekend onrecht, van de commissie Van Dam. Dat zegt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die de hele kwestie rond de kinderopvang-toeslagenaffaire mede op de agenda zette.

18:20 | Politiek verslaggever Thomas van Groningen zet de ontwikkelingen van vandaag nog even op een rijtje:

17:15 | Ingrid Thijssen, voorzitter van VNO-NCW, ziet het opstappen van het kabinet vooral als een symbolische stap. Nu is het zaak dat het demissionaire kabinet én de Tweede Kamer hun verantwoordelijkheid blijven nemen in het afwikkelen van de toeslagenaffaire én de coronacrisis en het coronasteunpakket. 'Andersoortige wetgeving en internationale verplichtingen mogen niet tussen wal en schip vallen.'

17:00 | De slachtoffers van de kinderopvang-toeslagenaffaire hebben niets aan de val van het kabinet Rutte-III, zegt advocaat Eva González Pérez, die als eerste getuigde voor de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag. Politieke verantwoordelijkheid is iets anders dan de verantwoordelijkheid van degenen die uiteindelijk feitelijk gehandeld hebben, meent ze.

16:00 | Volgens Renske Leijten, SP-Kamerlid en bekend vanwege haar rol in het aan de kaak stellen van de kinderopvang-toeslagenaffaire, is de afwikkeling van de affaire nog lang niet klaar. 'Er zijn nog heel veel vragen te stellen in dit dossier.'

15:20 | De val van het kabinet is tevens het einde van het tijdperk Rutte, als het aan Jesse Klaver ligt. 'Die tien jaar stonden deels in het teken van de afbreuk van de verzorgingsstaat, waarbij wantrouwen in de burger. Rutte kan wat Klaver betreft ook geen leiding geven aan een volgend kabinet. 'Maar daar gaan de verkiezingen over. Als je echt de verzorgingsstaat wilt herstellen, moet je dat niet aan Rutte overlaten.' Als het aan Klaver ligt, gaat het debat over de toeslagenaffaire gewoon door.

15:10 | Eric Wiebes voelt zich niet schuldig, maar wel buitengewoon zwaar mede-verantwoordelijk, zegt hij in een persconferentie. 'Daar loop ik mee rond. Dat verlaat mij niet meer. Ik heb niet kunnen ontdekken wat ik redelijkerwijs had kunnen doen om dit te voorkomen en dat maakt het alleen nog maar verdrietiger.' En daarom ziet hij geen andere mogelijkheid dan opstappen. 'Dan kan het kabinet op volle kracht op zoek naar oplossingen. Terug naar de inhoud, snel aan de slag, en het belang van ouders en hun kinderen voorop. Dat kan ik nu van jullie vragen. Dank voor de samenwerking.'

15:05 | Gedupeerde ouders die 30.000 euro compensatie krijgen voor de toeslagenaffaire, moeten deze vaak direct weer inleveren bij de Belastingdienst. Dat schrijft Trouw. Gedupeerde ouders zitten met grote schulden. De Beroepsvereniging Bewindvoerders Wsnp eist in een brandbrief dat de Belastingdienst ‘een stap terug doet’. 'Een dergelijke regeling begint ermee dat de Belastingdienst haar preferente positie als schuldeiser moet loslaten en Toeslagen moet alle vorderingen op de ouders laten vallen. Dit om te voorkomen dat de regeling een vestzak-broekzak-regeling voor de Belastingdienst zelf wordt.'

15:00 | Oppositiepartijen in de Tweede Kamer zijn eensgezind van mening dat het aftreden van het kabinet onvermijdelijk was. De toeslagenaffaire was te ernstig om te kunnen aanblijven. Eerder deze week werd al duidelijk dat vrijwel de hele oppositie klaarstond om een motie van wantrouwen te steunen, als het kabinet niet de eer aan zichzelf zou houden. PVV-leider Geert Wilders noemt het 'terecht' dat het kabinet aftreedt. 'Onschuldige mensen zijn gecriminaliseerd, hun levens verwoest en de Kamer is daarover onjuist en onvolledig geïnformeerd.'

14:40 | Advocaat Vasco Groeneveld staat meerdere ouders bij in de toeslagaffaire. Begin deze week heeft hij namens die ouders aangifte gedaan tegen meerdere bewindspersonen, onder wie ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). 'De rechtsstaat moet burgers beschermen tegen een almachtige overheid, en dat is hier verschrikkelijk misgegaan.'

14:35 | Mark Rutte heeft inmiddels het ontslag van het kabinet aangeboden aan de Koning. Die heeft het 'in overweging'. Het kabinet gaat in demissionaire staat door, maar zonder Eric Wiebes. Rute: 'Van het kabinet mag worden verwacht wat nodig is in het landsbelang. Onze strijd tegen het coronavirus gaat door en het werk van het kabinet staat de komende maanden onverminderd in het teken van de coronacrisis.' Het kabinet wil recht doen aan 'al die ouders aan wie ongekend onrecht is aangedaan.'

14:25 | Rutte spreekt in zijn persverklaring van een snoeihard maar fair rapport van de commissie die de kinderopvang-toeslagenaffaire onderzocht. 'We hebben de reactie van het rapport vandaag afgerond en die bieden we vandaag aan aan de Kamer. Daar hebben de ouders recht op. Het kan en mag niet nog een keer zo misgaan. Daarvoor moet er een geheel nieuw toeslagensysteem komen. de stukken die ten grondslag liggen aan een kabinetsbesluit zullen openbaar worden gemaakt, én gepubliceerd.'

14:15 | GroenLinks-voorman Jesse Klaver spreekt van een stap die 'veel meer dan symbolisch' is. Hiermee bekent Rutte echt schuld. Op Twitter verwoordt hij het zo:

14:05 | Minister Eric Wiebes van Economische Zaken zal zeker niet terugkeren in een volgend kabinet, heeft hij zojuist bekendgemaakt. Sterker: hij keert ook al niet terug in het demissionaire kabinet. Hij stapt dus meteen op, in verband met zijn rol in de kinderopvang-toeslagenaffaire. Cora van Nieuwenhuizen, minister van Infrastructuur, neemt zijn taken voorlopig over.

14:00 | Kabinet Rutte-3 valt dus vlak voor de eindstreep over de toeslagenaffaire. Het avontuur van dit kabinet, begon met de verkiezingen van 15 maart 2017. Luister hier naar de 'necrologie' van het kabinet!

13:40 | De vier coalitiepartijen waren er waarschijnlijk voor de ministerraad al uit, zegt politiek verslaggever Sophie van Leeuwen. 'Ze hebben er in het Catshuis al over vergaderd, dus het komt niet uit de lucht vallen. Maar kennelijk zijn ze er dus inhoudelijk ook snel uitgekomen.'

13:30 | Het kabinet is gevallen over de toeslagenaffaire. Dat besluit zat er al aangekomen, alleen het tijdstip is nog verrassend, zegt politiek verslaggever Sophie van Leeuwen. 'De conclusie was dat er toch een symbolisch gebaar moest worden gemaakt. Zeker nu PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher gisteren was opgestapt was er eigenlijk geen andere mogelijkheid meer over. Het kabinet had volgende week een motie van wantrouwen waarschijnlijk ook niet overleefd.'

13:20 | Aan het eind van de middag wordt een persconferentie verwacht, zegt Sophie van Leeuwen op Twitter.

13:10 | Intussen wordt het Binnenhof extra beveiligd, in afwachting van wat er gaat gebeuren. 'Amerikaanse toestanden', wordt er op Twitter al gezegd.

12:50 | De Tweede Kamer debatteert woensdag over het harde rapport van de commissie-Van Dam over de toeslagenaffaire. Ook als het kabinet vrijdag besluit af te treden, gaat dat debat gewoon door. De reactie op het rapport, waar het kabinet hoe dan ook vrijdag mee komt, wordt besproken. Die inhoudelijke reactie gaat naar verwachting om de spelregels voor de manier waarop de overheid met burgers omgaat.

11:50 | Het zou zomaar kunnen dat het kabinet nauwgezet uitstippelt wat het meest gunstige moment is om zijn 'val' aan te kondigen. Is The Voice of Holland niet een mooie afleiding? Volgens politiek verslaggever Sophie van Leeuwen zou dat zomaar kunnen.

10:15 | In de toeslagenaffaire moet het kabinet 'een breuk maken met wat heeft plaatsgevonden en op een geloofwaardige manier het vertrouwen in de overheid herstellen'. Dat zegt D66-leider Sigrid Kaag voorafgaand aan de ministerraad, waarin het kabinet praat over het vernietigende rapport over de toeslagenaffaire en waarschijnlijk besluit af te treden.

10:00 | Minister Tamara van Ark (Medische Zorg) denkt dat het herstellen van het vertrouwen in de overheid na de toeslagenaffaire tijd zal kosten. 'Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, dus het zal niet gelijk hersteld worden.' Dat zegt ze voorafgaand aan de ministerraad, waarin vrijdag waarschijnlijk besloten wordt dat het kabinet aftreedt vanwege de toeslagenaffaire.

Luister ook | Veel waardering voor opgestapte Asscher

Met het opstappen van Lodewijk Asscher als lijsttrekker van de PvdA, werd er min of meer een bom gelegd onder het kabinet. Asscher was destijds als minister van Sociale Zaken eindverantwoordelijk voor het drama. Politiek verslaggever Sophie van Leeuwen sprak een paar hoofdrolspelers in het drama: premier Mark Rutte, minister Dekker voor Rechtsbescherming en minister Koolmees, opvolger van Asscher op Sociale Zaken.

Omdat het moeilijk is een schuldige aan te wijzen, lijkt het onvermijdelijk dat het hele kabinet opstapt, vertelt Van Leeuwen. Na de ministerraad komt er sowieso een inhoudelijk antwoord op het toeslagenaffairerapport van de commissie-Van Dam, en dan eindelijk ook dat politieke antwoord.

Buitenlandse pers

Opvallend is dat het overgrote deel van de kiezers vindt dat het aftreden van het kabinet niet nodig is. Ook de buitenlandse pers verbaast zich erover dat een kabinet middenin de coronacrisis zou moeten opstappen en dan ook nog zo vlak voor de verkiezingen. Maar in Den Haag realiseert iedereen zich dat wat hier gebeurd is rond de toeslagenaffaire - schending van de rechtsstaat, burgers die verpletterd zijn door de overheid - zo fundamenteel is dat ze zich afvragen of ze hiermee verder kunnen.

Motie van wantrouwen

Daarnaast, zegt Van Leeuwen, wil het kabinet het er natuurlijk niet op laten aankomen dat het volgende week met een motie van wantrouwen wordt weggestuurd; Jesse Klaver van GroenLinks heeft die al klaarliggen. Volgende week is er een debat over de kabinetsreactie van vandaag.

Luister terug | Kabinet zit er nog, maar voor hoe lang?