Veilig stemmen is voor gemeenten lang niet vanzelfsprekend

Er is al te veel in gang gezet om de verkiezingen nu nog uit te stellen. Grote zorgen zijn er wel over de opmars van de Britse coronavariant, die de verkiezingen alsnog kan dwarsbomen, zo vrezen de VNG en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB).

'Dat de verkiezingen onder verantwoorde omstandigheden door kunnen gaan, is wel bepaald op basis van de huidige omstandigheden', zeg Henk van Dijkhuizen, vicevoorzitter van de NVVB. 'Mocht corona toenemen, dan ontstaat natuurlijk de zorg of die verkiezingen wel door kunnen gaan.'

Het vinden van geschikte locaties is voor gemeenten nu de grootste worsteling. Want om voldoende afstand te kunnen houden zijn meer en grotere stemlocaties nodig. Scholen en zorginstellingen staan niet te springen om als stembureau te dienen, staat in een quickscan die de VNG, de NVVB en het Genootschap van Burgemeesters eerder lieten uitvoeren. Daarnaast mogen 70-plussers per brief stemmen. Dat betekent dat in potentie zo'n 2,5 miljoen poststemmen geteld moeten worden. Er zijn deze verkiezingen 70.000 vrijwilligers voor de stem- en telbureaus en nodig. Tot nu toe hebben ruim 30.000 mensen zich hiervoor aangemeld.

Beluister ook | Aandeel Britse coronavariant gaat stijgen: samenleving moet verantwoordelijkheid nemen

Omdat er nu al naarstig wordt gezocht naar geschikte stemlocaties en vrijwilligers is er eigenlijk geen weg meer terug, vinden de VNG en NVVB. Ook de ervaringen van de gemeenten die vorig jaar november vanwege herindelingen gemeenteraadsverkiezingen hebben gehouden, sterken de gemeenten in het idee dat we in deze pandemie veilig kunnen stemmen.

Meer doen gaat niet

Zo had de gemeente Vught goede ervaringen met de stem-drive-in waarbij de stemmers vanuit de auto hun stem konden uitbrengen. 'De verkiezingen moeten ook gewoon doorgaan', zo laat burgemeester van Vught Roderick van de Mortel weten. 'Bij de landelijke verkiezingen zijn er zelfs meer mogelijkheden tot veilig stemmen dan in november. Je kunt drie dagen lang stemmen en kiezers mogen straks drie volmachten uitbrengen.'

Luister terug | Klaver zegt vertrouwen in kabinet op

Ook zijn collega uit Oisterwijk Hans Janssen ziet geen enkele reden om de verkiezingen uit te stellen. Overigens stellen gemeenten dat ze nu het maximale doen om de verkiezingen door te laten gaan, meer is niet haalbaar. 'Wordt er meer van ons verwacht, dan kunnen we de zorgvuldigheid van het stemproces en de betrouwbaarheid van de uitslag niet langer waarborgen', hebben zij minister Ollongren van Binnenlandse zaken laten weten.

Toch zijn er ook burgemeesters die juist nu al pleiten om de verkiezingen wel uit te stellen. Burgemeester René Verhulst pleit voor uitstel tot juni, zijn collega Jos Hessels van het Limburgse Echt-Susteren wil pas in het najaar naar de stembus. Volgens RedTeam-lid en oud-hoofdinspecteur voor de Gezondheidszorg Wim Schellekens hoeft de Britse coronavariant geen belemmering te zijn om verkiezingen te houden, mits in ieder stembureau alle voorzorgsmaatregelen in acht worden genomen. Schellekens: 'Gemeenten moeten daarom ook nu al simulaties houden om te zien of dat ook mogelijk is. Om veilige verkiezingen te kunnen houden moeten zonder uitzondering alle gemeenten dit op orde hebben.'