Liveblog APB | Kabinet trekt 675 miljoen euro extra uit voor zorgsalarissen

Donderdag 23 september

16:14 | De 6,8 miljard euro die dit demissionaire kabinet volgend jaar investeert in maatregelen die uitstoot van CO2 moeten verminderen, is niet genoeg om de klimaatdoelen te halen, zegt premier Mark Rutte. Zelfs voor volgend jaar is meer nodig, verwacht hij. "Daar zal dus óf een volgend kabinet, óf nog dit kabinet als het er niet op tijd is, in overleg met de Kamer, aan moeten werken met een aanpassing van de begroting."

Wel hoopt hij dat er dan direct investeringen voor de lange termijn gedaan kunnen worden. Hij verwacht dat een nieuw kabinet dit najaar al kan besluiten over een stevigere klimaataanpak. Op lange termijn gaat het om "tientallen miljarden" die geïnvesteerd moeten worden.

Rutte benadrukte tijdens het debat over de begroting van volgend jaar nog eens dat hij klimaataanpak ook als een economische kans ziet. "Dit kan voor Nederland zijn, wat de defensiesector is voor Israël en Amerika. Namelijk zo'n aanjager van innovatie en economische groei." Ondanks zijn ambities wil Rutte wel voorkomen dat Nederlanders het gevoel krijgen "dat het persoonlijk leven dramatisch moet veranderen" door klimaatmaatregelen.

13:15 | Demissionair premier Mark Rutte staat open voor voorstellen om iets te doen aan de verhuurderheffing. Een verlaging of zelfs afschaffing van die belasting zou woningcorporaties meteen meer investeringsruimte geven om sociale huurwoningen te bouwen, erkent hij. Maar er zitten 'veel haken en ogen aan', zegt hij tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen.

Een ruime Kamermeerderheid wil het liefste helemaal afscheid nemen van de verhuurderheffing, omdat die de bouw van nieuwe sociale huurwoningen afremt. Rutte is naar eigen zeggen 'niet getrouwd' met de heffing, maar wijst erop dat afschaffen duur is en 'technisch ingewikkeld'. Hij kan zich voorstellen dat er volgende maand verder over gesproken wordt bij de Algemene Financiële Beschouwingen.

12:50 | Als de formatie nog niet op gang komt en partijen in de Tweede Kamer grote aanpassingen willen maken aan de begroting, kan dat bijna niet zonder dat hierover achter gesloten deuren wordt overlegd. Dat zegt althans demissionair premier en VVD-leider Mark Rutte. 'Ik denk zelf - sorry, oude bestuurscultuur - dat het bijna niet te vermijden is dat je daar ook eens een keer voor met elkaar in een kamer gaat zitten, niet meteen met een tv-camera erbij.'

11:35 | Dat het kabinet de verhoging van het salaris van zorgpersoneel wil betalen door een hogere zorgpremie, is tegen het zere been van linkse oppositiepartijen. 'Het is goed nieuws', zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver over het plan om de zorgsalarissen te verhogen. 'Maar er wordt niet aan de wens van de Kamer voldaan.' De Tweede Kamer wil de loonsverhoging betalen door de winstbelasting voor bedrijven op te schroeven.

'In plaats van grote bedrijven voor deze salarisverhoging te laten betalen, gaat iedere Nederlander ervoor betalen', concludeert Klaver. 'Het kabinet voert de motie niet uit', vindt PvdA-leider Lilianne Ploumen. Volgens haar kiest het kabinet voor 'multinationals en niet voor de burger'. 'Er ís een meerderheid om die winstbelasting te verhogen', zegt SP-leider Lilian Marijnissen.

ChristenUnie-voorman Segers vindt dat de energierekening omlaag moet om de lagere inkomens te helpen. 'Het gaat om honderdduizenden mensen en wij kunnen die rekening beïnvloeden.'

11:05 | Demissionair premier Mark Rutte heeft aan het begin van de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen indirect kritiek geuit op Thierry Baudet. Hij refereerde aan de opening van het Holocaust Namenmonument in Amsterdam, waar hij weer zei te beseffen 'hoe de hand van de geschiedenis' ook 'vandaag de dag nog doorwerkt'. Rutte vond dat de Holocaust op dag één van het debat 'op onnadenkende wijze' ter sprake was gekomen.

Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet verdedigde woensdag mensen die tegen het coronabeleid protesteerden door een Jodenster te dragen. Hij zei ook dat Joodse organisaties die daar kritiek op hadden de oorlog niet mogen 'claimen'. Rutte zei nog terug te willen komen op 'een deel van de discussie van gisteren', maar noemde Baudet donderdag niet bij naam.

Bij de opening van het monument had Rutte 'letterlijk staan huilen' met mensen voor wie het monument belangrijk was, zo zei hij. Het had hem eraan herinnerd dat de vrijheid van meningsuiting belangrijk is, maar ook dat de oorlog 'ongelofelijk gevoelig' kan liggen.

11:00 | Het demissionaire kabinet maakt toch geld vrij om salarissen in de zorg te verhogen. Het gaat om structureel 675 miljoen euro extra, meldt het ministerie van Volksgezondheid. Daardoor gaan de middeninkomens in de zorg met 1,5 procent omhoog. Om de maatregel te betalen wordt de zorgpremie jaarlijks 13 euro duurder.

Eerder gaf het kabinet nog geen gehoor aan oproepen uit de Tweede Kamer voor hogere zorgsalarissen. Vorige week werd een motie van de SP en de ChristenUnie aangenomen en daarop trekt het kabinet toch de portemonnee.

10:55 | Demissionair Mark Rutte wil geen nieuwe verkiezingen. Hij verwacht de 'komende weken' toch een stabiel kabinet te kunnen vormen. Als dat niet lukt, kunnen eerst andere partijen proberen een coalitie te vormen, zei hij. Dan gaat de VVD in de oppositie. Als dat ook niet lukt, komen pas nieuwe verkiezingen aan de orde, aldus de demissionair minister-president.

10:50 | Het debat begint met een punt van orde van PVV-voorman Geert Wilders die zich afvraagt of het debat wel kan doorgaan: de formatie zit immers muurvast, het kabinet is al heel lang demissionair. Wilders roept Rutte op ermee op te houden en vraagt om nieuwe verkiezingen. Rutte repliceert dat hij nieuwe verkiezingen geen zin vindt hebben: de kiezer heeft al gesproken, zegt hij.

Ook SP-voorvrouw Marijnissen vraagt wanneer Rutte de conclusie trekt dat hij moet opstappen. Ook Azarkan van DENK en Ouwehand van de Partij voor de Dieren stellen de vertrouwenskwestie aan de orde.

10:00 | De Tweede Kamer wil meer geld om de problemen op de woningmarkt aan te pakken. Het is één van de belangrijke conclusies van de Algemene Politieke Beschouwingen. Tot het begin van de nacht debatteerde de Kamer. Volgens veel waarnemers zagen we in het debat de eerste voorzichtige randjes van een samenwerking tussen kabinet en Kamer. Politiek verslaggever Thomas van Groningen: 'Het is wel zo dat we een roerige politieke periode achter de rug hebben, we zagen een opvallend inhoudelijk debat. Op bepaalde onderwerpen zag je overeenstemming ontstaan, en dat is bijzonder.'

Woensdag 22 september

22:40 | De fracties van D66 en GroenLinks hebben woensdag de Algemene Politieke Beschouwingen verlaten, nadat FVD-leider Thierry Baudet opnieuw een vergelijking maakte tussen de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging enerzijds, en het coronabeleid van de regering anderzijds. 'Je bent knettergek!', beet D66-fractievoorzitter Rob Jetten Baudet toe terwijl hij de zaal uit liep.

22:30 | PvdA en GroenLinks in de Tweede Kamer willen dat de begroting voor volgend jaar flink wordt aangepast. Lilianne Ploumen en Jesse Klaver maakten tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen duidelijk niet met VVD'er Sophie Hermans te willen praten over de besteding van een miljard euro.

19:00 | Volkshuisvesting is voor het CDA de eerste prioriteit als het de komende tijd gaat om nieuwe investeringen. Dat zei waarnemend fractievoorzitter Pieter Heerma tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen.

Het kabinet kondigde op Prinsjesdag aan voor de komende tien jaar een miljard euro uit te trekken voor woningbouw. Heerma noemt het een "goed stapje", maar vindt dat het sneller moet worden uitgegeven. Daarnaast zou deze impuls vooral ten goede moeten komen aan jongeren en starters op de woningmarkt. Hij wil ook af van de verhuurdersheffing, of in elk geval flink verlagen.

17:30 | Woningen van het gas afhalen is het moeilijkste aspect van het klimaatakkoord. Die conclusie trok Rob Jetten van D66 woensdag tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Op andere vlakken vindt Jetten dat de 'klimaatambities' omhoog moeten, maar voor woningen is het nu al lastig genoeg.

Volgens JA21-voorman Joost Eerdmans is het niet te betalen om alle woningen in Nederland van aardgas af te koppelen. Zo pessimistisch is Jetten niet. Hij noemde wijk Jerusalem in Nijmegen als voorbeeld van een wijk waar het wel lukt. 'Maar ik geef toe, dit is misschien wel het moeilijkste deel van het klimaatakkoord.'

17:20 | Henk Kamp (VVD) en Ben Knapen (CDA) gaan vrijdag aan de slag in het demissionaire kabinet. Ze worden dan door de koning beëdigd als respectievelijk minister van Defensie en minister van Buitenlandse Zaken.

16:57 | De irritatie van PVV-leider Geert Wilders over de afwezigheid van Sigrid Kaag, trouwe en constructieve coalitiepartner Gert-Jan Segers en die irritatie van Wilders is vooral een obsessie met 'een sterke vrouw' volgens Rob Jetten (D66). Kortom is er geen gebrek aan animo tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Gelukkig gaan de begrotingsdebatten ook nog over de woningmarkt en de afschaffing van de verhuurdersheffing en de 'toegeving' van Sophie Hermans (VVD)

14:30 | Het miljard dat bedoeld was om het bedrijfsleven te verlichten, zal mogelijk ingezet worden om de verhuurdersheffing te veranderen of te stoppen. De VVD kwam met een handreiking richting andere partijen om met plannen te komen om het miljard op een andere manier te besteden. De PvdA wil het geld inzetten als lastenverlichting voor burgers, zodat huishoudens meer te besteden hebben. Maar om het hele bedrag in één keer daarvoor in te zetten, 'dat vind ik ingewikkeld', zegt Hermans. Er zijn volgens haar meer partijen die wensen hebben.

12:35 | D66-leider Sigrid Kaag is woensdag toch aanwezig in de plenaire vergaderzaal van de Tweede Kamer voor de algemene politieke beschouwingen. Bij de aanvang van het debat was ze er nog niet.

Enkele uren nadat het debat was begonnen, nam ze plaats achter Rob Jetten, die nu nog het fractievoorzitterschap van de partij op zich neemt. Hij staat ook als spreker genoteerd voor de inbreng van D66. Volgens een woordvoerder van de partij is Kaag gewoon Kamerlid en mag ze net als andere fractieleden aanwezig zijn in de plenaire zaal.

12:25 | De VVD is bereid met partijen in de Kamer te kijken waaraan ze het miljard kunnen besteden dat in de begroting is opzijgezet voor het bedrijfsleven. Dat zegt waarnemend fractievoorzitter Sophie Hermans tijdens de debatten over de begroting van volgend jaar.

Het inmiddels demissionaire kabinet had afgelopen jaren steeds zo'n 2 miljard gereserveerd voor het bedrijfsleven. Dit werd eerst de 'dividendmiljarden' genoemd, omdat het kabinet in eerste instantie de dividendbelasting wilde afschaffen. Wegens corona werd een nieuwe regeling opgetuigd waarmee bedrijven een belastingkorting op investeringen kregen. Dit heette de Baangerelateerde Investeringskorting (BIK).

11:50 | In een debat dat officieel gaat over de begrotingsplannen van het kabinet, trekt PVV-leider Geert Wilders fel van leer tegen de komst van vluchtelingen uit Afghanistan en wat hij de 'vreselijke woke-dictatuur van politiek correct Nederland' noemt. Zijn betoog kwam de oppositiepoliticus op felle kritiek van tegenstanders te staan.

11:00 | D66-fractievoorzitter Rob Jetten vindt dat de 'obsessie' van Geert Wilders met Sigrid Kaag 'zorgwekkende vormen aanneemt'. Wilders opende zijn inbreng tijdens de algemene politieke beschouwingen met een frontale aanval op Kaag, die afwezig is bij het debat. Zij vindt het niet zuiver om als afgetreden bewindspersoon bij het belangrijkste debat in het jaar te zitten, waar de begroting wordt besproken die zij zelf mede heeft gemaakt.

Wilders noemde haar 'een angsthaas' die 'duikt' en het debat niet durft aan te gaan. Dat Kaag het staatsrechtelijk niet zuiver vindt de algemene politieke beschouwingen bij te wonen, vindt Wilders 'een slap verhaal. Wat een bange vrouw.'

Jetten maakte zich schertsend zorgen over Wilders en diens vermeende obsessie. 'Gaat het wel goed met u? Als u er een keer over wil praten, komt u dan bij mij op de bank liggen, dan hebben we het erover.'

Hij raadt Wilders aan lid te worden van D66 als hij zich wil bemoeien met de afvaardiging van de partij bij de politieke beschouwingen. Zelf had hij graag Dion Graus als spreker voor de PVV gezien, omdat hij 'veel vragen' voor hem heeft. Graus kwam meerdere keren in opspraak om beschuldigingen van seksueel wangedrag. Volgens NRC liet hij zijn beveiliger seks hebben met zijn vrouw bij wijze van betaling.

10:45 | Het parlement is aan de Algemene Politieke Beschouwingen begonnen met een uitgebreide discussie over de manier waarop het debat wordt gevoerd. Het ging over de volgorde waarin de fractievoorzitters aan het woord zouden komen, de staat van de formatie en de mogelijkheden om nog iets in te brengen over de begroting.

GroenLinks-leider Jesse Klaver stelde voor om de volgorde waarin de partijen in de Kamer aan het woord komen aan te passen zodat de grootste partijen eerst mochten. PVV-leider Geert Wilders, die als eerste het woord zou krijgen, reageerde daar geïrriteerd op. Het was volgens hem een doorzichtige poging om te voorkomen dat hij als eerste het woord zou krijgen. Uiteindelijk bood Sophie Hermans, die namens de VVD het woord voerde, aan dat Wilders eerst mag.

Pieter Omtzigt, die een eenmansfractie vormt, vroeg in de ochtend een brief over de stand van zaken in de formatie. Hij wilde weten of het zittende demissionaire kabinet denkt de begroting voor 2022 nog uit te moeten voeren. Pieter Heerma van het CDA was daar op tegen. "Als mensen een debat over de formatie willen voeren, moeten ze een debat over de formatie aanvragen." VVD en ChristenUnie sloten zich daarbij aan.

09:50 | Is er gewoonlijk weinig ruimte voor extra plannen tijdens de beschouwingen, dit jaar is dat anders: Mark Rutte vroeg partijen expliciet om met extra plannen te komen. De VVD is bereid om de 1 miljard euro - bedoeld als lastenverlichting voor het bedrijfsleven - in te zetten om die te financieren. Het zal ook over de formatie gaan, het is een lakmoesproef voor de drie middenpartijen, zegt oud-Kamervoorzitter Frans Weisglas op BNR.

09:20 | De SP wil komend jaar miljarden extra uitgeven aan salarissen in de zorg, het onderwijs en bij de politie. Het geld dat daarvoor nodig is, haalt de SP in de tegenbegroting op bij bedrijven, banken en mensen met topsalarissen. Die tegenbegroting doet de SP dit jaar zonder de PvdA en GroenLinks, die met eigen plannen zijn gekomen.

07:00 | Als het aan de PvdA en GroenLinks ligt, gaat de 1 miljard euro die het kabinet opzij zet voor het bedrijfsleven, naar huishoudens. Dit bedrag, oorspronkelijk onderdeel van het geld dat is gereserveerd voor de afschaffing van de dividendbelasting, moet in plaats daarvan worden gestoken in lastenverlichting voor gezinnen, vinden de partijen. Daarnaast moet de opbrengst van een hogere winstbelasting voor grote bedrijven naar huishoudens.

Ook moet de energiebelasting omlaag, betaald door een 'CO2-heffing die geld oplevert'. De vervuilers moeten volgend jaar al betalen, zeggen PvdA en GroenLinks in een reeks tegenvoorstellen tijdens de debatten over de rijksbegroting van volgend jaar. Doordat bedrijven een bepaalde hoeveelheid 'vrijgestelde uitstoot' hebben, betalen ze volgend jaar in de praktijk nog geen belasting op CO2.

06:00 | Bij de Algemene Politieke Beschouwingen is het gebruikelijk dat de fractievoorzitters het woord voeren. In geval van D66 is dat partijleider Sigrid Kaag. Zij liet echter weten dat niet te zullen doen: ze vindt het 'democratisch onzuiver en niet geloofwaardig' om nu als Kamerlid over de plannen van datzelfde kabinet te spreken.