'We zagen eerder dat we naar dezelfde coalitie zouden gaan, maar niet dat daar zesenhalf maand voor nodig is', zegt Van Baalen die zeer enthousiast was over de extraparlementaire optie. Niet alleen zou er dan volgens de hoogleraar 'eindelijk iets gebeuren', een extraparlementaire optie komt tegemoet aan de nieuwe bestuurscultuur waar zo vaak over gesproken is.
Premierschap
Van Baalen denkt niet dat D66 nee gaat zeggen: 'Ze voelen echt de verantwoordelijkheid. Ik denk dat D66 die neemt, maar wat krijgen ze er voor terug? Zij waren de grootste winnaars, ze zijn de tweede partij geworden. Dan is het heel zuur als alles gewoon doorgaat'. De hoogleraar stelt voor dat met het premierschap geschoven gaat worden: 'Het is helemaal geen wet van Meden en Perzen dat de grootste partij die moet leveren, bied Kaag aan dat zij premier mag worden en het kabinet gaat door'.
Nu lijkt de optie van een meerderheidskabinet met de ChristenUnie als enige nog op tafel te liggen. 'Tot ieders verbazing ging Kaag daarmee akkoord', zegt politiek verslaggever Sophie van Leeuwen. 'Dat komt binnen als: wat een tijdverspilling, er is veel verbazing, ook bij linkse partijen die hoopten dat het ze zou lukken. Je proeft de teleurstelling na al die beloftes over nieuw leiderschap en een zo progressief mogelijk kabinet. Zitten we opgescheept met dezelfde vier partijen.'
Volgens Van Leeuwen is de grote vraag: wat krijgen D66 en Kaag ervoor terug? Van Leeuwen denkt dat een Israëlische variant een mogelijkheid is: twee jaar Mark Rutte als premier, twee jaar Kaag en Wopke Hoekstra op Financiën, iets wat het CDA graag wil.
En zo ontstaat toch het beeld van een Kaag die in haar hemd wordt gezet. 'Je zag zondag al de opening, je voelde hem aankomen, de ChristenUnie kwam in beeld. D66 gaat hier onderuit, als ze dit niet accepteren, dan zou Remkes nieuwe verkiezingen kunnen adviseren. Dan zou D66 de schuld krijgen, er moet dus een grandioos progressief randje komen.'
Voortzetting oude coalitie?
De grote vraag is nu of de vorige coalitie bestaande uit VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie wordt voortgezet. D66 was hier eerder sterk op tegen - tussen D66 en CU gaapt een kloof als het om medisch-ethische thema's gaat. De afgelopen periode werd het onderwerp 'voltooid leven' voor even 'geparkeerd'. Maar D66-leider Sigrid Kaag zei in juni dat niet nog eens te willen. 'Een auto die te lang stilstaat gaat roesten en rijdt dan niet meer zo goed.'
Op die uitspraak kwam de D66-leider afgelopen zondag terug: ze zei de impasse in de formatie te willen doorbreken en met haar partij verantwoordelijkheid te nemen. Wel gaf ze aan eerst te willen onderhandelen met ook de PvdA en GroenLinks erbij, om mogelijk tot een coalitie van zes partijen te komen. Maar die stap lijkt nu te worden overgeslagen. Ingewijden zeggen dat bovenal de doorstart van de vorige coalitie op tafel ligt. Hier waren de VVD en het CDA eerder al voorstander van.
Het veelbesproken zogeheten extraparlementaire kabinet - met daarin ministers die niet bij een coalitiepartij horen - lijkt geen kanshebber meer. In fracties van de VVD en het CDA werd woensdagavond over slechts één variant gesproken. Welke optie dat precies was, zeiden de partijen niet. Wat D66 heeft besproken, is onduidelijk: Kaag zei alleen tegen het ANP dat de fractie donderdag verder praat, voordat de formatiegesprekken met Remkes weer verdergaan. 'Er is veel te bespreken'. Kaag wordt samen met partijleiders Mark Rutte (VVD) en Wopke Hoekstra (CDA) aan het begin van de middag bij de informateur verwacht.