Volgens Europa-correspondent Stefan de Vries zijn bij de grens van Polen en Wit-Rusland al maandenlang groepjes vluchtelingen en migranten aanwezig. 'Volgens Poolse autoriteiten zouden de afgelopen drie maanden ongeveer 25.000 pogingen gedaan zijn om de grens over te steken, zo'n 250 tot 300 per dag. Nu wordt geschat dat dagelijks tussen de 600 en de 1000 mensen via Wit-Rusland proberen de Europese Unie in te komen. Polen duwt ze terug, waardoor de vluchtelingen in een soort niemandsland vast komen te zitten, in een gebied waar ze weinig eten en drinken hebben. De laatste weken zijn er ook doden en gewonden gevallen, dus de toestand wordt steeds schrijnender.'
Escalatie
Volgens De Vries is de situatie flink aan het escaleren. 'Er zijn al 12.000 Poolse troepen naar de grens gestuurd, en de temperatuur daalt in die regio nu ook tot onder het vriespunt. De Polen hebben naast de grens een zone ingesteld waar de medische diensten, maar ook journalisten en vrijwilligers die eten en warme kleren willen brengen, niet meer mogen komen. Dus dat creëert een behoorlijk spannende situatie.'
Luister ook | Rutte hoopt dat Polen gevoelig is voor Europese druk
Volgens De Vries is de situatie vooral het gevolg van cynische geopolitiek van Wit-Rusland. 'Het is een manier om de Europese Unie te sarren. Het is eigenlijk wraak voor de Europese kritiek op Alexander Loekasjenko, de dictator van het land, en de Europese sancties. Nu probeert Loekasjenko dus migranten als speelbal te gebruiken om Europa onder druk te zetten om die sancties af te schaffen. Of misschien om een deal te sluiten zoals de EU ook met Turkije heeft over de opvang van migranten in de regio. Dus het is eigenlijk een hele cynische situatie waarin vluchtelingen worden gebruikt voor de politieke agenda van Loekasjenko.'
Reisbureaus
Al die vluchtelingen zijn niet zomaar aan de Poolse grens beland. De Vries: 'Volgens vluchtelingen die wél de grens over zijn gekomen, zou Wit-Rusland via reisbureaus in bijvoorbeeld Syrië reizen aanbieden naar Minsk, met daarbij het aanbod dat ze naar de grens worden gebracht en die kunnen oversteken. Die reizen kosten een paar duizend dollar. Eenmaal over de grens komen ze in Polen, waar ze dus teruggeduwd worden. Het zijn vooral vluchtelingen uit Afrika en het Midden-Oosten, maar nu beginnen de verhalen in die regio's door te sijpelen dat het echt heel gevaarlijk is om via Wit-Rusland naar Europa te reizen.'
Luister ook | Premier Polen valt uit naar EU: 'We zullen niet zwijgen!'
Dat 'terugduwen' van vluchtelingen mag eigenlijk niet, want volgens internationale verdragen moet je ze juist hulp bieden. 'Maar de Poolse regering zegt dat de grenswachten zich houden aan de Poolse wet', aldus De Vries. 'Polen heeft die wet vorige maand veranderd, en die komt er op neer dat iemand die betrapt wordt bij een illegale grensoversteek door een lokale grenswacht teruggestuurd kan worden. Volgens het internationale recht zijn daar procedures voor, maar Polen lapt dat eigenlijk aan de laars.'
Europese Unie
Ondertussen doet de Europese Unie er volgens De Vries vrij weinig aan om de situatie te verbeteren. 'De lijst met zaken van de Europese Unie tegen Polen wordt steeds langer. Er zijn veel conflicten met het land, maar Polen zegt dat ze gewoon in hun recht staan. Tegelijkertijd is het voor de EU een lastige kwestie, want we moeten ook dealen met Loekasjenko. Problemen aan de buitengrens raken ons allemaal. Normaal gesproken hebben we dan Frontex, het agentschap dat de buitengrens moet bewaken, maar Polen wil geen hulp. We hebben dus tegelijkertijd een groot humanitair probleem met de vluchtelingen, een probleem met de Poolse regering die dingen doet die niet mogen, én een probleem met Wit-Rusland. Dus zal het trieste pingpongspel aan de oostgrens van de EU nog wel even doorgaan, totdat er iets gebeurt vanuit Brussel.'
Luister ook | Dekker: ontwikkelingen Polen onacceptabel
Vooralsnog zal Brussel de oplossing voor het probleem via diplomatieke kanalen zoeken. De Vries: 'Het wordt ook heel moeilijk voor organisaties om daar iets te doen, omdat Polen het gebied heeft afgeschermd. De druk zal de komende dagen toenemen, en ook vanuit de Poolse bevolking wordt de druk groter om te stoppen met het inhumane beleid van de regering. De Poolse regering zit nu tussen drie kampen, maar een structurele oplossing is er voorlopig nog niet.'
