VVD, D66, CDA en ChristenUnie presenteerden gisteren hun bijna vijftig pagina's tellende coalitieakkoord met het motto: Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst. De vier partijen hadden sinds begin oktober onder leiding van de informateurs onderhandeld over de vorming van een nieuw kabinet. Het was de langste formatie ooit.
Oppositiepartijen
'Wat je wel merkt is dat de oppositiepartijen hun messen hebben geslepen.' Zegt politiek-verslaggever Thomas van Groningen over het debat van vandaag. Gisteren lieten verschillende oppositiepartijen al doorschemeren niet tevreden te zijn met de plannen van de nieuwe coalitie. Toch verwacht Van Groningen niet dat de partijen vandaag al het kruit gaan verschieten. 'Vandaag krijgen de partijen maar vijf minuten spreektijd per partij. Zodra het kabinet er zit, dan krijgen we nog het debat over de regeringsverklaring. Dat lijkt meer op de algemene beschouwingen, dan krijgen de partijen ruim de tijd.'
Roderik Van Grieken, Oprichter en directeur van het Nederlands Debat Instituut, gaat het debat vandaag ook met belangstelling volgen. 'Het is interessant om te zien in hoeverre de oppositiepartijen een wig weten te drijven tussen de coalitiepartijen. Wellicht lukt het een van de partijen om bijvoorbeeld Rutte de migratieparagraaf anders uit te laten leggen dan Kaag. Dan kan je zien of de partijen het goed met elkaar hebben afgestemd. '
'Zorg belangrijkste speerpunt oppositie'
Het onderwerp waar de oppositie de coalitiepartijen het hardst op zal aanvallen is de zorg, denkt Van Groningen. In de plannen is te zien dat er ongeveer 5 miljard minder naar de zorg gaat. Van Groningen legt uit dat de coalitiepartijen dit zullen uitleggen als een plan voor de lange termijn om de uitgaven aan de zorgkosten beheersbaar te houden. De komende jaren zal er juist meer geld besteed worden aan de zorg. Toch blijft dit onderwerp gevoelig liggen. 'Dat wordt vandaag hét onderwerp waar de Tweede Kamer op gaat schieten.'
Lees ook | Uiteenlopende reacties op coalitieakkoord
Het nieuwe kabinet gaat vooral heel veel geld investeren, onder meer in de aanpak van het klimaat- en stikstofprobleem. Bewindslieden krijgen veel ruimte om hun beleid in te vullen. Verder benadrukken de partijleiders dat ze de komende jaren vooral willen werken aan het herstel van het vertrouwen in de politiek.
Lees ook | Omzien naar elkaar en vooruitkijken naar de toekomst - dit zijn de plannen.
Tijdens het debat zal Rutte worden aangewezen als formateur. Hij kan dan beginnen met de vorming van zijn vierde kabinet. De verdeling van de posten over de partijen is rond, zei Rutte in Op1. Uiterlijk maandag stellen de vier partijen hun kandidaten voor aan de formateur. De twee weken daarna worden de beoogde bewindslieden gescreend, waarna ze in de eerste week van januari door de formateur worden ontvangen. In de tweede week van januari wordt dan volgens de huidige planning het nieuwe kabinet beëdigd, aldus Rutte.
'De oppositie is woedend'
Het beteugelen van een stijging van de zorgkosten is al heel lang een probleem in Den Haag, zegt Van Leeuwen. Van Leeuwen legt uit dat de oppositie woedend is. Hoe is het mogelijk dat Rutte middenin de coronacrisis niet meer geld uitgeeft aan de zorg of IC-bedden? Je hoort ook dreigementen, bijvoorbeeld van Jesse Klaver, die vindt dat er juist meer geld vrijgemaakt moet worden voor de zorg.
Volgens Van Leeuwen vindt PVV-leider Wilders het schaamteloos dat Rutte opnieuw in het debat staat als kandidaat-premier. 'Je bent een politieke pyromaan, die opnieuw een brandweercommandant wil worden', aldus Wilders.
Rutte hoopt op nieuw vertrouwen
In het nieuwe regeerakkoord wordt de AOW niet gekoppeld aan het hoger minimumloon, dus de ouderen profiteren hier niet van, legt Van Leeuwen uit. Toch is dit voor de PVDA een zeer belangrijk punt. Omdat Rutte heeft gezegd hiernaar te willen kijken, voelt Van Leeuwen dat er ruimte is om deals te sluiten. Zo probeert Rutte toch vertrouwen te winnen. Of hij ook echt gesteund zal worden, blijft spannend.