'Uitvoering en politiek moeten uit spagaat'

De SVB is één van de grootste uitvoeringsorganisaties die ons land rijk is en goed voor zo'n 50 miljard euro, een zesde van 's Rijks begroting. De dienst heeft echter steeds meer moeite de steeds complexere regelingen rondom AOW en de kinderbijslag goed uit te voeren.

Maatwerk

Wat onverlet laat dat bestuursvoorzitter Sibma vindt dat de SVB al jarenlang goed op weg is om de menselijke maat toe te passen, hoewel hij erkent dat maatwerk op gespannen voet staat met die automatisering en een duur proces is. 'Je hebt te maken met mensen die toevallig in moeilijke omstandigheden verzeild raken, hun werk of partner verliezen of moeten verhuizen - die krijgen te maken met veel overheidsregelingen tegelijk. Die die moet je ondersteunen.'

Regelruimte

Volgens Sibma is het belangrijk een uitvoeringsstelsel te onderhouden: aan de basiskant moet er vertrouwen zijn in de regels, 'maar je zult ook zo nu en dan de regels moeten controleren'. Er is de afgelopen jaren volgens Sibma bij heel veel overheidsorganisaties druk op de rechtmatigheid en op de bedrijfsvoering - wat voortvloeit uit de bezuinigingsopdracht. Er is dan ook ingezet op het zo veel mogelijk automatiseren van wetgeving. 'Dat lukt niet in alle situaties, en dat zorgt ervoor dat de regelruimte voor medewerkers verengd is.' De SVB probeert die regelruimte overigens zo groot mogelijk te houden.

Uitvoering

Toch gaat het nog vaak mis in de uitvoering, Sibma wijt dat aan meerdere fundamentele oorzaken: organisaties die hun eigen regels in de uitvoering te streng hebben gemaakt en knelpunten die in wetgeving besloten liggen. Over dat laatste: 'Dat kun je als uitvoerder niet oplossen, die moeten echt in Den Haag geadresseerd worden.'

Sibma laat niet na te benadrukken hoe belangrijk die uitvoering is: 'Uitvoering is het fundament van onze democratie. Een goede uitvoering van regels die mensen snappen, dan heb je een goed functionerend systeem.' Waarom het ook misgaat bij sommige uitvoeringsorganisaties: complexiteit, sensitiviteit en assertiviteit.

Wetgeving

'Voor een deel is het complexiteit van wetgeving, voor een deel gebrek aan sensitiviteit vanuit de politiek naar die uitvoering, maar ook een gebrek aan assertiviteit vanuit de uitvoering naar de politiek toe. Als de uitvoering altijd zegt dat iets uitgevoerd kan worden, terwijl dat niet zo is, dan creëer je gezamenlijk een probleem. Uitvoering en politiek zaten altijd in een spagaat waarin we elkaar willen bedienen en daar moeten we echt uit. We zijn soms te optimistische over wat we kunnen.'

Sibma merkt dat de nieuwe Tweede Kamer 'goede ambities heeft' en hij hoopt dat de politiek en de Kamer het waar gaan maken. 'Dat er ook tijd ingebakken wordt om kennis te maken met die rauwe uitvoering. En omgekeerd de uitvoering de kans te geven om het effect op burgers naar voren te brengen.'