OVV-voorzitter Dijsselbloem: 'Er zijn heel veel lessen te leren uit de corona-aanpak'

Dat concludeert de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in de eerste van drie rapporten over de aanpak van de coronacrisis. Op basis van die conclusie komen er gemengde geluiden vanuit Den Haag. Zo is de oppositie kritisch op het coronabeleid, maar is voormalig Coronaminister Hugo de Jonge het bijvoorbeeld oneens met bepaalde conclusies. OVV-voorzitter Jeroen Dijsselbloem: 'Als we een rapport bijna klaar hebben, dan geven we het terug ter inzage aan de meest betrokken partijen. Die kunnen dan feitelijk correcties suggereren, voor als wij dingen niet goed hebben gezien of dingen hebben gemist. Dan kijken we of dat klopt, en zo ja, nemen we het over. Anders niet. De brief die we van de minister kregen was van een andere aard. Die ging meer over de analyse en de conclusie daaruit. Daarin zijn wij onafhankelijk, die zijn voor onze rekening en die trekken wij dus ook zelf. We gaan niet in discussie met de minister.'

Luister ook | Onderzoeksraad: Nederland was slecht voorbereid op coronacrisis; crisiscommunicatie was eenzijdig

Dijsselbloem geeft aan de opmerkingen van De Jonge wel degelijk te hebben onderzocht in hun analyse. 'We hebben gekeken of er in zijn brief feitelijke zaken stonden die wij niet goed hebben aangepakt', vervolgt hij. 'Dat was helemaal terug te zien in de inzagetabel, zoals dat heet. Maar dat was heel erg beperkt, de meeste dingen zijn overeind gebleven.

'Lessen te leren'

Wel betreurt Dijsselbloem de reactie van De Jonge enigszins. 'Ik hoop in ieder geval dat het niet de definitieve reactie is van het kabinet, omdat er écht lessen te leren zijn. En er is geen misverstand dat er door iedereen enorm hard is gewerkt. Er is enorm geïmproviseerd en er zijn ook een hoop goede dingen gebeurd, maar iedereen zal moeten toegeven dat er ook dingen níet goed zijn gegaan. Dat er heel veel lessen te leren zijn voor de toekomst.

Luister ook | Kuipers deelt conclusies OVV: Nederland onvoorbereid

De OVV-voorzitter spreekt dan ook zijn voorzichtige angst uit dat de oud-bewindspersonen van de coronacrisis meteen in de verdediging schieten. 'Waar ik bang voor ben is dat men - zoals je in de brief zou kunnen lezen - blijft zeggen van 'ja maar we hebben echt heel erg ons best gedaan dus we zijn het niet eens met jullie analyse', en dan blijven er echt kansen om dingen te verbeteren liggen.'

Conclusies

Dat de OVV in het rapport harde conclusies trekt, is een understatement. Zo wordt geconcludeerd dat er te weinig oog voor de gevolgen van de crisis was, het feit dat Nederland overvallen werd door de crisis en dat er niet genoeg naar de verpleeghuizen is omgekeken. Met name die laatste vindt Dijsselbloem schrijnend. 'In het begin werd er natuurlijk - terecht - gefocust op de bestrijding van het virus. En de vrees was veel sterker dat de ziekenhuizen het niet aan zouden kunnen. Dus alle ballen waren op de ziekenhuiszorg en de intensive care gericht. Tegelijkertijd heeft het kabinet toen gezegd dat ze de zwakkeren in de crisis wilden beschermen, en het is evident dat bewoners van verpleeghuizen zeer kwetsbaar zijn in deze crisis. Dat is ook gebleken, maar dat had men ook aan het begin kunnen vaststellen.'

Luister ook | Hugo de Jonge: oneens met sommige conclusies onderzoeksraad

In het rapport wordt dan ook de vraag gesteld waarom er bij het verdelen van beschermingsmiddelen of bij het beschikbaar stellen van testen zo weinig naar de verpleeghuizen is gegaan. 'Er moesten verzorgenden en verplegenden werken zonder beschermingsmiddelen, terwijl er al een besmetting in het verpleeghuis was', is Dijsselbloem kritisch. 'Op afdelingen waar twee bewoners positief waren getest, werd gestopt met testen. Dat was het beleid, niet meer dan twee. Vervolgens werd de hele afdeling in quarantaine geplaatst, ook de mensen die nog helemaal besmet waren.'

Betere definitie

Dijsselbloem vindt ook dat er vanaf het begin beter gedefinieerd had kunnen worden waar de kwetsbare groepen zaten. 'Het dichtgooien van de verzorgingstehuizen was een heel zwaar middel, een paardenmiddel werd het zelfs genoemd. Maar het kwam na weken dat er geen beschermingsmiddelen ter beschikking zijn gesteld, dus het virus kon zich snel en breed verspreiden in verpleeghuizen. Toen werd gezegd dat er maar één optie was op korte termijn, en dat was dichtgooien. Terwijl dat een beperkte optie is geweest, want personeel moest er nog wel in en uit kunnen. Dus dat is in de eerste maanden zeker een schrijnende situatie geweest', concludeert Dijsselbloem.

Dijsselbloem krijgt in zijn woorden bijval van Wim Schellekens, lid van het voormalige Red Team. Een onafhankelijke expertgroep gericht op preventie en bestrijding van corona en COVID-19 in Nederland. Hij denkt namelijk niet dat er is geleerd van de afgelopen twee jaar. 'Het zou rampzalig zijn als we nu weer met een virusvariant te maken krijgen die mensen tóch ziekmaakt. Ik zie helemaal niets op dit moment dat we ons echt aan het voorbereiden zijn, of dat de ggd voldoende capaciteit opbouwen om bron- en contactonderzoek te doen. Of de testcapaciteit voldoende is, dat er draagvlak gecreëerd wordt onder de bevolking om zich opnieuw in toom te houden en contacten te vermijden. En dat zal wel moeten. Het is een worst case scenario, maar het kán gebeuren.

Lees ook | Overheid maakte beloftes en verwachtingen niet waar