Nu bijna alle stemmen zijn geteld, komen de lokalen uit op iets meer dan 36 procent van de stemmen. Gezamenlijk haalden zij tot nu toe zo'n 3400 raadszetels, van de 8237 die er zijn. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 waren de lokalen ook de grote winnaars, met ongeveer een derde van de stemmen. In ongeveer driekwart van de gemeenten regeerde de afgelopen tijd een partij die niet op landelijk niveau meedoet. Al bijna twee decennia groeit het percentage stemmers op lokale partijen. Ook in grote steden als Rotterdam en Den Haag won een lokale partij.
Ombudspolitiek
‘De ombudspolitiek heeft er in een aantal gemeenten toe geleid dat de lokale partijen nog meer zijn gegroeid ten opzichte van vier jaar geleden. Deze partijen geven wel echt het voorbeeld van hoe je het moet doen’, zegt Van den Bergh.
Rosenthal sluit zich daarbij aan, al plaatst hij wel de kanttekening dat de ombudspolitiek in kleine gemeenten veel beter uit de verf komt. ‘In grote steden als Amsterdam en Den Haag is dat toch een stuk lastiger. Raadsleden in grotere gemeenten verzuipen in alle dossiers. Die moeten ook naar allerlei ceremonieel en gebeurtenissen in het weekend. Om dan continu in contact te blijven met de burgers is dan verdraaid lastig.’
Somber over opkomst
Rosenthal zegt ‘uitermate somber’ te zijn over de opkomst. ‘Dat geldt met name voor de grote steden, maar ook landelijk. Meer dan de helft van de stemgerechtigden komt gewoon niet opdagen. Veel mensen hebben de politiek hun rug toegekeerd en willen er niks meer mee te maken hebben. Dat is een hele nare constatering.’
‘Er zijn politicologen die zeggen: dit gebrek aan vertrouwen in de overheid is tijdelijk’, vult Van den Bergh aan. ‘Daar hou ik me ook graag aan vast. We komen natuurlijk uit een tijd waarin mensen heel erg op henzelf aangewezen waren. Het is de landelijke politiek in die tijd niet goed gelukt om de kiezer aan zich te binden.’
Lees ook | Gemeenteraadsverkiezingen '22: teleurstellende opkomst, maar feest lokale partijen
In dat kader is het volgens Van den Bergh logisch dat kiezers naar lokale partijen trekken. ‘Deze partijen regelen vanuit hun betrokkenheid voor hun burgers dingen in hun gemeente. Een stem op Leefbaar Rotterdam werd eerst gezien als proteststem. Dat is dus vanuit het denkraam van een hoop kiezers nu toch wel een ‘betrokkenheid-bij-de-stad-stem’.’