Het indienen van een petitie is al jaren een geijkt middel om de politiek in beweging te brengen. Dat proces verloopt doorgaans via de website petities.nl. Reinder Rustema is de vrijwilliger die de website al jaren draaiende houdt. De conclusie verbaast hem niet. 'Jullie zijn erin getuind. Grootschalige petities resoneren met een bepaald sentiment dat leeft onder de bevolking, maar dat wil niet zeggen dat hun kans op slagen vergroot wordt.'
Kleinere petitie
Rustema raadt een kleinere petitie aan, meer lokaal en met een georganiseerde achterban. De petities die BNR onderzocht worden groot omdat de gevestigde politiek iets doet wat een grote groep niet wil, maar de gevestigde politiek, in coalitieverband, doet uiteindelijk wat zij zelf wil, legt Rustema uit. 'Die zijn gebonden aan een coalitieakkoord. 'Als dat niet het geval is, dan kan je Kamerleden strikken, vervolgt Rustema, 'en lobbyen, nieuwe argumenten bijdragen of een debat initiëren.'
Dan nog is het een zaak van lange adem, vertelt oogarts Tjeerd de Faber. Hij startte ruim zeven jaar geleden met zijn petitie, die een algeheel vuurwerkverbod bepleit. Ondanks de vele jaren van inspanning is hij uiterst positief over het democratische middel. 'Petities geven aan een zwijgende meerderheid een stem.'
Zijn Vuurwerkmanifest was voortdurend op zoek naar een brede coalitie, die er kwam na meerdere jaarwisselingen die rampzalig verliepen. Met honderdduizenden handtekeningen op zak heeft hij de petitie aangeboden aan de betreffende Kamercommissie – waarna een wetsvoorstel zal volgen die het beoogde doel inwilligt, zegt De Faber. 'De aanhouder wint dus, daarom is het belangrijk dat je volhardt. Een bepaalde ontwikkeling kan zomaar voor een kanteling in jouw voordeel zorgen.'
Onverdeeld Open laat zien dat niet iedere petitie jaren hoeft te wachten voor het haar doel weet te behalen. Dat is uitzonderlijk, weet ook arts Jona Wolk, die als woordvoerder optrad. De petitie, die opriep tot het afschaffen van het coronatoegangsbewijs, behaalde een recordaantal handtekeningen. Volgens Wolk omdat het een brede coalitie aansprak en optuigde. 'Het issue leefde breed, eigenlijk voorbij het politieke spectrum. Mensen die erbij betrokken waren, waren bovendien bekend, en dat vestigt de media-aandacht op je, vervolgt Wolk.
Ook Onverdeeld Open ziet de petitie als een belangrijk instrument voor burgers om inspraak te krijgen. 'Of het altijd even effectief is, valt te bezien. Het is vooral belangrijk dat je als doel hebt om niet zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen, maar dat je blijvende verandering wilt bewerkstelligen.' Wolk zegt het namelijk jammer te vinden als een grote petitie strandt zonder een serieus debat.
Oververtegenwoordiging
Coronapetities zijn sowieso oververtegenwoordigd in de top 20 van petities.nl. Cijfers wijzen zelfs uit dat het aantal ondertekeningen bijna is verdubbeld sinds de start van de pandemie. Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid (VWS) laat desgevraagd weten dat VWS continu getoetst heeft of het beleid aansloot bij het sentiment dat leefde onder de bevolking. Een petitie richt zich ook op dat sentiment. 'Dus van een zekere overlap is sprake.'