'Dit is echt heel ongelukkig', zegt politiek verslaggever Leendert Beekman. 'In de Kamer wordt vandaag gesproken over de aankoop van 220 miljoen aan aandelen van KLM. Maar voordat dat gebeurt, zal de Kamer in gesprek gaan met staatsagent Jeroen Kremers van KLM, die toeziet op de naleving van de coronasteun die toegezegd zou worden als het personeel zou inleveren. Piloten wilden dat in eerste instantie niet, maar ze deden dat uiteindelijk wel. KLM kreeg coronasteun, maar nu blijkt dat piloten er toch weer een beetje bij gaan krijgen', aldus Beekman.
Document: Inzichten staatsagent Jeroen Kremers
Volgens de politiek verslaggever gaat het op 'meerdere punten mis'. 'Vanaf 1 maart zijn de salarissen voor al het personeel met 5 procent verhoogd. Daar is de staatsagent niet van op de hoogte gesteld, tegen de afspraken in. Dat hoeft niet zo'n groot probleem te zijn, maar met KLM is, toen ze de staatssteun kregen, afgesproken dat ze een structurele kostenreductie moesten doorvoeren van 15 procent. Als daar ook nog een keer salarisverhoging van de piloten bovenop komt, dan wordt het heel lastig om die structurele kostenreductie door te voeren, en daar maakt de toezichthouder zich ernstige zorgen over.'
Volgens Beekman noemt minister Sigrid Kaag de bevindingen 'stevig'. 'Ze zal binnenkort in gesprek gaan met KLM.' Hij denkt dat het debat vandaag lastig gaat worden.
JA21-Kamerlid Derk Jan Eppink betwijfelt of Kaag het vandaag zwaar gaat krijgen. 'Het gaat over steun dat KLM heeft gekregen in coronatijd. Toen zijn er voorwaarden gesteld. Maar inmiddels, twee jaar later, ziet de arbeidsmarkt er heel anders uit dan we dachten. Je ziet nu dat de arbeidsmarkt erg krap is. Schiphol heeft een lagelonenbeleid gevoerd, en we hebben gezien waar dat toe heeft geleid: een enorme chaos. En we moeten ook beseffen: waren de voorwaarden die de staatsagent heeft gesteld wel realistisch?'
Lees ook | Luchtvaartmaatschappijen tegen verplicht schrappen vluchten
Volgens Eppink moeten we kijken naar de voorwaarden die zijn gesteld in het licht van 2020. '2022 is een hele andere situatie. We dachten toen dat de piloten en werknemers in een veel sterkere positie zaten om loonverhogingen te kunnen vragen. De staatsagent moet ook even in de spiegel kijken en zich afvragen: komt datgene wat ik toen heb geëist overeen met de situatie nu?'
Stevig debat
'We gaan stevig debatteren', zegt het Kamerlid. 'Maar het is wel zo dat het voor de machtspositie voor Nederland in de alliantie AirFrance KLM heel belangrijk is dat men deze emissie doet.' Hij vervolgt: 'Je wil voorkomen dat KLM wordt overgeplaatst, afgeschaft of wat dan ook.'
Hij vervolgt: 'KLM vormt een heel belangrijk deel van de economie en zorgt voor honderdduizenden banen samen met Schiphol. Het zou eerder moeten gaan over Schiphol en over meneer Benschop in plaats van over KLM. Op Schiphol is het tranen met tuiten, maar wat betreft KLM, ziet het er financieel veel beter uit dan we destijds dachten en als je zo'n grote luchtvaartmaatschappij in de lucht wil houden, moet je allianties sluiten en zorgen voor een sterke machtspositie.’
KLM werkt aan oplossing
KLM heeft inmiddels een reactie gegeven naar aanleiding van de kritiek van de staatsagent. De luchtvaartmaatschappij hoopt in gesprek met de vakbonden snel te komen tot een oplossing voor de cao-problematiek en dan met name over de reeds verlopen cao met piloten.
KLM benadrukt in de reactie dat er 3,4 miljard euro steun is toegezegd, maar dat KLM daar 942 miljoen euro van heeft gebruikt. Daarvan is inmiddels 311 miljoen euro terugbetaald. Verder heeft KLM de ‘beïnvloedbare kosten’ met 30 procent gereduceerd. Dat is ruim meer dan de 15 procent die was afgesproken.
Lees ook | 'Efteling-gevoel' in lange, maar doorlopende rijen op Schiphol
De cao van het cockpitpersoneel van KLM liep tot 1 maart dit jaar. De cao’s met grond- en cabinepersoneel lopen tot eind dit jaar. Volgens KLM is de nieuwe cao voor cockpitpersoneel vertraagd door een kritisch rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO over de door de Staat opgelegde voorwaarden. Volgens de ILO hadden afspraken over loonoffers van het personeel niet gemogen zonder vakbonden daarover te raadplegen. De uitspraak van de organisatie was niet-bindend, maar gaf volgens de bonden die de zaak hadden aangespannen wel een duidelijk signaal.
Over de cao van de piloten wordt de komende weken verder gesproken. Verder heeft KLM een werkgroep geïnstalleerd met vakbonden. Daarin wordt naar een brede oplossing gezocht.