Volgens oud-D66-voorman Alexander Pechtold mag Rutte IV gerust beschouwd worden als een 'verstandshuwelijk'. 'Ieder kabinet is een vorm van een verstandshuwelijk, want je dient als het goed is je eigen identiteit overeind te houden. Maar zoals oud-collega Diederik Samsom altijd zei: 'Je dient uiteindelijk de gruwelijke schoonheid van het compromis te zoeken.'
Newsroom Den Haag | Alles voor de bühne
Desondanks snapt Pechtold dat Rutte IV de zomer anders voor zich had gezien. 'Je ziet dat politiek steeds meer 24/7 wordt en dus geen rekening meer houdt met iets als het zomerreces of zo, er is altijd wel wat te doen', stelt hij, waarbij Pechtold ook noemt dat het woord 'crisis' de laatste tijd aan devaluatie onderhevig is. Zo vindt de D66'er dat de term 'stikstofcrisis' te groot is voor de huidige omvang van het probleem. 'Wel als je het in al zijn heftigheid bekijkt. Het komt ergens vandaan en we gaan het ook weer oplossen. Dat gaat over een langere termijn, en daar dienen we ook rekening met elkaar te houden. Het is niet gisteren ontstaan en het is ook niet morgen opgelost.'
Extra kwaliteiten
Juist omdat het een probleem is van de langere termijn, vindt oud-PvdA-voorzitter Hans Spekman dat extra kwaliteiten vanuit het kabinet gewenst zijn. 'Ik zou de stikstofcrisis wel degelijk een crisis noemen, want als de snelwegen wekenlang volstaan met tractors is het niet alleen irritant, dan moet men zich ook realiseren dat er iets aan de hand is', stelt hij. Maar, Spekman begrijpt wel wat Pechtold met devaluatie bedoelt. 'Ik ben het eens dat het van hype naar hype gaat, en het continu doorgaat. Ook de dingen die relatief klein zijn worden heel snel heel groot gemaakt en blijven dooretteren. De strijd om beeldvorming is sterker geworden, en niemand lijkt zich eraan te ontworstelen.'
Rapportvergadering
Volgens Spekman is het vooral kenmerkend dat Rutte IV zich zo bezighoudt met die beeldvorming. 'Overigens niet alleen de kabinetsleden, ook de oppositie. Dus de waarschuwing van Mariëtte Hamer in het eindrapport over het vormen van het kabinet, dat het meer over de beeldvorming lijkt te gaan dan over een kabinet vormen en het land regeren, daarvan vind ik dat ze zich er niet aan hebben ontworsteld. Bij heel veel punten zie je toch terugkomen dat ze teveel bezig zijn met hoe het eruit ziet voor de buitenwereld. Als er iets mis dreigt te gaan bijvoorbeeld, is iedereen maar weer bezig over hoe de beeldvorming weer goed wordt. Maar voor de inhoud moet ik de radio aanzetten om naar een bioloog te luisteren die het allemaal uitlegt.'
Oplossingen
Pechtold valt hem bij: 'In onze tijd was het ook al zo dat politiek over oplossingen gaat, over middelen, over wetten die er voor nodig zijn. Maar je moet mensen meenemen in wáárom je iets wil veranderen. Draagvlak krijg je alleen met de feiten, zelfs bij je felste tegenstanders. Als je mensen meeneemt in waarom stikstof zoveel remt tegenwoordig, van woningbouw tot gezondheid, dan creëer je dat draagvlak. Maar als je bijvoorbeeld alleen maar zegt dat er zoveel minder boerderijen moeten zijn, dat er een probleem is en dat de stikstofdepositie hier en daar, dan raak ik soms ook de draad kwijt. We moeten minder praten over wát er moet veranderen, maar juist waarom er iets moet veranderen.'