Luister live | Prinsjesdag 2022 live bij BNR
Prinsjesdagspecial Newsroom Den Haag
20:30 | In een speciale editie van Newsroom Den Haag blikken Sophie van Leeuwen, Leendert Beekman en Mark Beekhuis terug op een hectische Prinsjesdag. Beluister de podcast hier
De Jonge over woningnood: 'Veel te lang geen regie genomen'
20:15 | Om de woningnood terug te dringen wil het kabinet tot en met 2030 zo'n 900.000 woningen bouwen. Dat is dringend noodzakelijk, zei koning Willem-Alexander vandaag in de troonrede. Maar ondertussen is personeel moeilijk te vinden, worden materialen steeds duurder en zijn er nog allemaal natuurvergunningen die wel of niet gegeven kunnen worden. ‘Tegenwind van alle kanten, en toch zal het moeten', zegt minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Hugo de Jonge.
Rutte: koning landverrader noemen is onacceptabel
18:56 | Premier Mark Rutte neemt protesten die tijdens Prinsjesdag worden gehouden 'heel serieus'. Maar dat mensen “landverrader” roepen naar de koning tijdens de tocht van de koets, noemt hij 'onacceptabel'. 'Belachelijk, wat een onzin', zegt Rutte daarover.
Rutte zegt 'heel erg onderscheid' te willen maken tussen protesten van 'normale burgers die heel bezorgd en kritisch zijn' en mensen die landverrader roepen. 'De mensen die op een nette manier protesteren, die neem ik heel serieus, en dat snap ik ook.'
Volgens de premier zijn de protesten van boeren op Prinsjesdag 'geen uiting van het feit dat de gesprekken niet goed lopen' over de stikstofcrisis. Hij begrijpt van de mededelingen van boerenclubs dat ze van het grote nationale evenement gebruik willen maken om aandacht te vragen.
APS: Te weinig focus op ondernemers in Prinsjesdag-plannen
18:53 | De aandacht van het kabinet bij het aanpakken van de energie- en inflatiecrisis is te eenzijdig gericht op de burger. De ondernemer, met name het MKB, komt er bekaaid vanaf. Gerichte maatregelen om de hoge energielasten voor MKB-ers te dempen en/of gerichte steun voor energie-intensieve sectoren zijn (nog) niet beschikbaar. Terwijl de verhoging van een aantal ondernemersbelastingen er stevig inhakt. Dat is de conclusie van BOVAG na een eerste snelle analyse van de Prinsjesdag-stukken.
Ondernemers worden geconfronteerd met een stevige verhoging in de vennootschapsbelasting. En ook DGA's gaan meer belasting betalen. Dat is allemaal geld van de ondernemer dat naar de schatkist gaat en dat hij niet in zijn personeel of in duurzame investeringen kan steken.
Een paar lichtpuntjes: de opslag Duurzame energie (ODE) wordt afgeschaft, er komt een lichte verhoging van de belastingvrije ruimte in de werkkostenregeling en het kabinet zegt het bedrijfsleven tegemoet te willen komen in de hoge energierekening. Maar hoe is nog niet duidelijk.
'In het coalitieakkoord werd het MKB nog een hart onder de riem gestoken: 'Het groei- en innovatief vermogen van MKB-ondernemers en bedrijven wordt versterkt en ondernemerschap wordt gestimuleerd'. Daar is echter weinig van terug te zien", stelt Han ten Broeke, algemeen voorzitter van BOVAG. "De mogelijkheden om te innoveren en te investeren in verduurzaming worden momenteel ernstig belemmerd door de forse lastenverhoging enerzijds en de hoge energielasten anderzijds. En het blijkt dat het kabinet daar helaas erg weinig oog voor heeft. Dit korte-termijn-denken is schadelijk voor de BV Nederland, voor de MKB-ondernemer en voor de vergroeningsambities van de overheid. Wij blijven de komende dagen en weken bij het kabinet hameren op aanpak van de gestegen energielasten voor de ondernemers. Ook ondernemers moeten hierin tegemoetgekomen worden.'
Jetten biedt excuses aan voor het lange wachten op een prijsplafond, Omtzigt is kritisch
18:43 | Het prijsplafond dat het kabinet ambieert, scheelt een gemiddeld huishouden zo'n 2280 euro op jaarbasis, 190 euro per maand. Die korting krijgen huishoudens vanaf 1 november, maar is nog wel 'omgeven met onzekerheden'. Het kabinet denkt aan een prijsplafond van 1,50 euro per kuub gas, en 70 cent per kilowattuur (KWh) elektriciteit. 'Sorry dat het wat langer heeft geduurd', zegt minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten.
‘Er is nu kennelijk een prijsplafond. Maar wat doen we met iemand die stadsverwarming heeft, of van het gas af is, dus meer elektriciteit gebruikt, want diegene heeft een verduurzamingsslag gemaakt en heeft dus zo'n warmtepomp? Wat doen we met iemand die blokverwarming heeft en wat doen we met vakantiehuisjes? Er zijn tienduizenden mensen die in vakantiehuisjes wonen omdat ze geen andere woning kunnen vinden in dit land. Dat soort dingen leg je normaal gesproken allemaal in een wetsvoorstel vast’, zegt Kamerlid Pieter Omtzigt.
VWS reserveert miljoenen voor kernreactor medische isotopen
18:42 | Het ministerie van Volksgezondheid reserveert miljoenen euro's voor de bouw van een nieuwe kernreactor in Petten (Noord-Holland). Het gaat om de vervanging van de bestaande kernreactor in Petten die medische isotopen produceert. De kernreactor is belangrijk voor veel patiënten met levensbedreigende ziekten zoals kanker en hart- en vaatziekten. Dat heeft zorgminister Ernst Kuipers bekendgemaakt.
Deze patiënten zijn voor hun diagnose en behandeling afhankelijk van medische isotopen die in Petten worden geproduceerd. De huidige reactor in Petten is zestig jaar oud en aan vervanging toe. Met de nieuwe reactor kunnen duizenden patiënten in binnen- en buitenland weer jarenlang worden geholpen.
Momenteel worden medische isotopen met name gebruikt bij het stellen van diagnoses. De komende jaren worden er ook patiënten met verschillende vormen van kanker mee behandeld, met aanzienlijk minder bijwerkingen dan de bestaande therapieën. Dat is een belangrijke doorbraak, meldt zorgminister Ernst Kuipers, zeker voor patiënten voor wie nu nog geen effectieve behandeling beschikbaar is.
De kosten van een nieuwe kernreactor worden geschat op 1,84 miljard euro. Dit jaar reserveert het ministerie 30 miljoen euro en vanaf 2023 jaarlijks 129 miljoen euro voor een nieuwe reactor. Komend voorjaar neemt het kabinet er waarschijnlijk een definitief besluit over.
De voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde, Andor Glaudemans, is 'zeer verheugd' over het plan. 'Dit is belangrijk voor de vele patiënten in Nederland die afhankelijk zijn van medische isotopen voor hun behandeling.' Ook KWF Kankerbestrijding spreekt van 'goed nieuws voor patiënten in Nederland en ver erbuiten'.
Rutte: 'Koopkracht grootste probleem'
18:40 | Niet de asielopvang, niet het woningtekort, maar de koopkrachtcrisis die heerst onder de Nederlandse bevolking is het grootste zorgenkind van minister-president Mark Rutte. 'Het meest zorgelijke vind ik echt die koopkracht en energierekening', zegt Rutte tegen BNR.
Kabinet reserveert miljoenen voor energierekening student
18:15 | Het kabinet reserveert 35 miljoen euro voor studenten die in de problemen komen door de stijgende energieprijzen. Dat schrijft minister Sigrid Kaag (Financiën) in een Kamerbrief. Met deze maatregel wil ze tegemoetkomen aan studenten die geen aanspraak kunnen maken op de eenmalige energietoeslag voor huishoudens met een laag inkomen.
'Zorgen over de energie-intensieve mkb'
18:10 | Minister van Economische Zaken Micky Adriaansens zag haar ministerschap starten in een hoogconjunctuur, maar inmiddels is er sprake van een historische energiecrisis en een dreigende recessie. Bedrijven schreeuwden om steun, maar die bleef uit. Echter, het prijsplafond voor energie lijkt er dan nu tóch te komen voor het mkb. En dat is belangrijk, zo benadrukt ze, al zijn er wel zorgen over de energie-intensieve mkb-bedrijven.
Lees ook | Adriaansens: 'Zorgen over de energie-intensieve mkb'
Half miljoen erbij voor Koningshuis
18:05 | Voor het eerst gaat er meer dan 50 miljoen euro naar het koningshuis. In de miljoenennota die dinsdag op Prinsjesdag is gepresenteerd staat 50,2 miljoen euro begroot voor het koningshuis. Koning Willem-Alexander, koningin Máxima, prinses Amalia en prinses Beatrix hebben volgend jaar 464.000 euro meer te besteden dan dit jaar.
De Rijksvoorlichtingsdienst benadrukt dat de leden van het koninklijk huis 'trendvolger' zijn en de cao van het Rijk volgen. Daar gaan per 1 april 2023 de salarissen met 3 procent omhoog. Ook de inkomens van de koninklijke familie gaan met bijna 3 procent omhoog.
Lees ook | Koningshuis krijgt er bijna half miljoen bij
'Verhogen minimumloon slecht idee'
17:45 | Doekle Terpstra, voorzitter van ondernemersorganisatie Techniek Nederland, vindt de verhoging van het minimumloon met 10 procent een slecht idee. 'Er zijn veel ondernemers voor wie zo’n verhoging heel slecht uitpakt', zegt Terpstra in een reactie op de miljoenennota.
Lees ook | Van Gennip: 'Dat lonen fiks moeten stijgen lijkt me duidelijk'
Vooral de bedrijven in de elektronicasector, die nog herstellen van de coronacrisis, krijgen het hierdoor zwaar. 'Voor hen kan deze verhoging de genadeklap betekenen. Techniek Nederland is teleurgesteld over het uitblijven van compenserende maatregelen, die het kabinet in het vooruitzicht stelde', aldus de voorzitter.
Lees ook | 'Kabinet had dieper in de buidel kunnen tasten'
Universiteiten en Hogescholen zijn te spreken
17:40 | Het hoger onderwijs is te spreken over de kabinetsplannen voor het onderwijs, zoals die dinsdag op Prinsjesdag zijn gepresenteerd. Universiteiten van Nederland stelt dat er 'flink geïnvesteerd' wordt en ook de Vereniging Hogescholen spreekt van 'stappen in de goede richting'.
Zo zijn de hogescholen positief over de investeringen in praktijkgericht onderzoek. Dat is onderzoek van lectoren van hogescholen in samenwerking met bijvoorbeeld bedrijven en andere organisaties. 'We leiden hbo’ers op voor de arbeidsmarkt van de toekomst', aldus voorzitter Maurice Limmen. 'Met praktijkgericht onderzoek zorgt het hbo voor vernieuwing van ons onderwijs én innovatie van de beroepspraktijk.'
Verder benadrukt de vereniging dat ook in de toekomst investeringen in het hoger onderwijs nodig blijven. Universiteiten van Nederland laat weten dat onderwijsinstellingen aan de slag gaan met het vrijgemaakte geld. Voorzitter Pieter Duisenberg: 'De werkdruk moet omlaag, er komen meer vaste contracten en wetenschappers krijgen meer tijd voor onderzoek.'
Details energieplafond komen 'in de loop van oktober'
17:14 | Volgens de energiebedrijven staat de precieze invulling van het prijsplafond op energie nog niet vast. Branchevereniging Energie-Nederland zegt dat het plan eerst nog verder uitgewerkt moet worden. 'In de loop van oktober' wordt waarschijnlijk meer duidelijk. 'Individuele energieleveranciers kunnen dus nog geen vragen beantwoorden over wat de exacte gevolgen zijn voor de energierekening van huishoudens'.
Lees ook | 'Details energieplafond komen volgende maand'
'Weinig compensatie voor hoge inkomens’
17:00 | Het kabinet komt met een ongekend fors pakket van ruim 18 miljard euro, vooral voor de lage en middeninkomens, maar zelfs daarmee kunnen niet alle prijsstijgingen voor iedereen volledig worden gecompenseerd. 'Zoals voor de hoge inkomens', zegt Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen en minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Lees ook | Schouten: ‘Weinig compensatie voor hoge inkomens’
Nibud: '2023 wordt minder zwaar'
16:50 | Huishoudens krijgen het in 2023 financieel minder zwaar. Dat concludeert het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) in een reactie op de miljoenennota. Volgens het Nibud zorgt vooral het plafond op de energieprijs ervoor dat huishoudens weer grip op hun uitgaven kunnen krijgen en betalingsachterstanden in kunnen lopen.
Lees ook | Nibud: leven dreigt onbetaalbaar te worden, overheid kan tij niet keren
'Grote groepen zitten op dit moment structureel klem, en het is fijn dat nu de ergste paniek over de hoge energierekening eraf is omdat de prijs wordt gedempt', zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. 'Belangrijk is dat huishoudens door het plafond meer ademruimte krijgen.'
Vliegenthart stelt wel dat het plafond voor sommige huishoudens te laat zal zijn. 'De koopkrachtdaling is dit jaar ongekend hoog. En veel huishoudens hebben moeten interen op hun spaarrekening en hebben betalingsachterstanden. Het pakket dat nu is gepresenteerd, is niet voor iedereen genoeg. Met name inkomens rond en boven modaal zullen merken dat zij nog steeds op hun uitgaven moeten letten.'
Van der Wal: 'ik had het beter moeten uitleggen'
16:35 | Minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal vindt dat ze haar stikstofbeleid 'beter had kunnen uitleggen'. Dat zegt de minister tijdens de speciale Prinsjesdageditie van The Daily Move op BNR.
Duidend op de gebruikte kaarten zegt ze: ‘er gingen al heel veel kaartjes rond in de media en we werkten al een jaar met kaartjes? Maar ik had natuurlijk veel beter moeten uitleggen wat het níét betekent. Ik had dat beter kunnen uitleggen',
Lees ook | Van der Wal: 'ik had het beter moeten uitleggen'
'Zware winter voor veel Nederlanders'
16:30 | Het Leger des Heils vreest ondanks het steunpakket van het kabinet toch een zware winter voor een grote groep Nederlanders. Volgens de organisatie komt dit omdat veel mensen pas in het nieuwe jaar iets van de financiële steun merken.
'We zien dat het kabinet weliswaar met een stevig compenserend pakket komt, maar de komende tijd groeien de financiële problemen en bestaansonzekerheid voor een grote groep Nederlanders, aldus kapitein Harm Slomp, bestuursvoorzitter van het Leger des Heils, in een reactie op de troonrede. 'Wij verwachten dat veel mensen deze winter letterlijk in de kou zitten'. Om hulp te bieden zet het Leger de ruim honderd buurthuiskamers vanaf eind oktober in als warme plek.
Lees ook | 'Niet meer, maar mínder armoede door kabinetsplannen'
Studenten: Prinsjesdag smaakt bitterzoet
16:20 | De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) heeft 'gemengde gevoelens' over de kabinetsplannen voor het onderwijs, zoals dinsdag gepresenteerd in de miljoenennota. De organisatie mist 'structurele investeringen' in studenten. Voorzitter van de LSVb Joram van Velzen: 'Prinsjesdag smaakt voor studenten bitterzoet.'
'Aan de ene kant wordt er meer geld beschikbaar gesteld, maar dit gaat niet de oplossing bieden voor de grote financiële zorgen onder studenten', zo stelt hij.
'Goed nieuws over kinderopvang'
Het kabinet gaat kinderopvang bijna helemaal vergoeden. Volgens de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK) is dat goed nieuws voor mensen met de laagste inkomens. Een afspraak uit het coalitieakkoord wordt aangepast en die kleine correctie in de plannen kan mensen met lage inkomens 200 tot 400 euro per jaar schelen, zegt de branchevereniging.
Ouders betalen straks nog 4 procent van de kosten voor kinderopvang. De overheid vergoedt de resterende 96 procent. In het coalitieakkoord begin dit jaar was juist afgesproken dat de overheid 95 procent van de kosten voor haar rekening zou nemen. 'Hierdoor zouden de laagste inkomens erop achteruitgaan. De laagste inkomensgroepen krijgen nu namelijk 96 procent vergoed. Het kabinet heeft dat aangepast.'
'Historisch pakket aan pleisters'
16:00 | De reacties op de kabinetsplannen staan bol van kritiek. Vakbond FNV spreekt enerzijds van een een groot pakket aan maatregelen maar anderzijds ook van 'een historisch pakket aan pleisters'. De bouwsector zoekt tevergeefs naar een langetermijnvisie.
'Eindelijk, maar redelijk laat, lijkt het kabinet te beseffen dat veel mensen nu kopje onder dreigen te gaan', zegt FNV-voorzitter Tuur Elzinga. Daarbij plaatst hij wel een kanttekening. 'Economisch groeit Nederland, maar het geld moet eerlijker worden verdeeld.'
Lees ook | 'Historisch pakket aan pleisters' en geen 'langetermijnoplossingen'
Kaag biedt, later dan gepland, haar koffertje aan
15:30 | Minister van Financiën Sigrid Kaag heeft zich een halfuur later dan voorzien gemeld in de Tweede Kamer om het koffertje met de Prinsjesdagstukken te overhandigen. Het uitspreken van de troonrede duurde langer dan gepland, waardoor de aanwezigen pas later vanuit de Koninklijke Schouwburg richting het tijdelijke Tweede Kamergebouw konden vertrekken. Bovendien is het erg druk in de stad, mede doordat er veel betogers de straat op zijn gegaan.
Kaag zou de stukken om 15.00 uur aan de Kamer overhandigen. De vergadering waarin dat zou gebeuren, werd een halfuur uitgesteld.
De troonrede werd uitgesproken in de Koninklijke Schouwburg. Vanaf daar is het zo'n tien minuten lopen, al reizen veel Kamerleden en bewindslieden om praktische redenen of om veiligheidsredenen met de auto. Door de grote drukte in de stad duurde die rit of wandeltocht ook nog langer dan voorzien, laat de Kamer weten.
Reacties op Troonrede
15:00 | Vanuit alles kanten komen reacties op de Troonrede. We zetten hier de politieke reacties onder elkaar.
Jesse Klaver, Groen Links: Het kabinet 'schuift alle grote problemen voor zich uit, of het nou gaat om bestaanszekerheid, de klimaat- of stikstofcrisis'. Wel is hij blij dat er een prijsplafond voor de energierekening komt, zo laat hij in een eerste schriftelijke reactie weten.
Lilian Marijnissen, SP: 'Het deugt niet dat de economie draait als een tierelier maar mensen moeilijk kunnen rondkomen. Het kabinet zet de bestaanszekerheid van veel Nederlanders en daarmee onze beschaving op het spel.
Pieter Heerma, CDA: De troonrede heeft een 'terecht appel gedaan op onze gezamenlijkheid en veerkracht'. Via Twitter laat hij weten dat de huidige energiecrisis vraagt om 'solidariteit en saamhorigheid'.
Geert Wilders, PVV: 'Het kabinet heeft al het vertrouwen in het land verspeeld, ze hebben de andere kant op gekeken en er is zo veel pijn en zo veel leed.' Hij lijkt niet onder de indruk van het bedrag van ongeveer 18 miljard dat het kabinet uittrekt voor koopkrachtherstel. 'Dat is ongeveer hetzelfde als wat zij hebben binnengehaald aan bijvoorbeeld de btw.'
Thierry Baudet, Forum voor Democratie: Het kabinet doet wederom niets aan de crisis waarin Nederland verkeert, de rampenkoers wordt gewoon voortgezet'. FVD vindt de zogenoemde nexit, waarbij Nederland uit de Europese Unie stapt, de enige uitweg.
Liane den Haan, onafhankelijk Kamerlid: 'De aandacht voor ouderen ontbreekt bij het kabinet. Er gebeurt volgens haar in de begroting van volgend jaar niets extra's voor gepensioneerden en door het jarenlange gebrek aan indexatie van de pensioenen lopen ouderen kans om - sneller dan ooit tevoren - door de armoedegrens te zakken.
Kees van der Staaij, SGP: 'Prinsjesdag is een feestelijke dag maar er ook een beetje op de rem worden gestaan. Er is heel veel onvrede en onrust is in het land, voor een belangrijk deel ook vanwege de hoge energierekening
Esther Ouwehand, Partij voor de Dieren: 'Het kaartenhuis van het kortetermijndenken stort in, het heeft zich willens en wetens afhankelijk gehouden van Russisch gas en olie en daar betalen de kwetsbaarste mensen nu de prijs voor', zegt ze de NOS.
Farid Azarkan, DENK: 'De plannen voor koopkrachtherstel zijn lang niet voldoende, het kabinet haalt 50 miljard euro meer op bij bedrijven en burgers en is er ruimschoots geld om ook dit jaar al positieve koopkrachtcijfers neer te zetten.
Joost Eerdmans, JA21: 'Het kabinet doet te weinig om het midden- en kleinbedrijf (mkb) te beschermen tegen de hoge inflatie en energieprijzen. De door de koning uitgesproken ambitie om het mkb te versterken zijn holle woorden. Ondernemers krijgen hier waarschijnlijk helemaal niets van.
Pieter Omtzigt, onafhankelijk Tweede Kamerlid: 'Ik maak me grote zorgen over de grote haast waarmee het kabinet met steunmaatregelen is gekomen. Het kabinet speelt paniekvoetbal.
Laurens Dassen, Volt: Het kabinet schuift de problemen voor zich uit, en dat is niet goed voor het vertrouwen, vindt hij. De politiek moet juist problemen oplossen, zegt hij bij de NOS. 'De politiek neemt te weinig verantwoordelijkheid om dat op te lossen.'
Sylvana Simons, BIJ1: 'Het is tijd voor systeemverandering. Dat het kabinet 18 miljard euro uittrekt voor koopkrachtherstel zal op korte termijn best wat lasten verlichten, maar we blijven pleisters plakken op botbreuken.'
'Vertrouwen in het kabinet is volledig weg'
14:40 | Het vertrouwen in het kabinet heeft een bijzonder laag niveau bereikt. Dat blijkt uit onderzoek van campagnebureau Hibou, dat in kaart bracht hoe er afgelopen week online over het kabinet werd gepraat.
Lees ook | Kiezers geven het kabinet een 3,3
'Het is op het moment ongekend negatief', zegt data-manager Aniek Schmal van campagnebureau Hibou. 'Er is heel veel onbegrip, het wordt ook een zwak kabinet genoemd. Aftreden is een woord dat we online vaak terug zien, maar dan vragen mensen zich wel weer hardop af wat daar dan de gevolgen van zijn en wie ons dan de winter door helpt. Maar het vertrouwen is gewoon volledig weg. Niet alleen in Rutte, maar in het hele kabinet en in de hele politiek.'
Lees ook | 'Het vertrouwen in het kabinet is volledig weg'
Tijdens de balkonscène op Paleis Noordeinde zwaaiden mensen in het publiek buiten de hekken met omgekeerde vlaggen. Ook klonk er boegeroep en bliezen mensen op fluitjes. Op het balkon zwaaiden koning Willem-Alexander, koningin Máxima, prinses Amalia, prins Constantijn en prinses Laurentien naar het publiek.
Toen de Glazen Koets naar de locatie van de troonrede en terug reed, waren in het publiek ook omgekeerde vlaggen te zien en waren fluitjes en boegeroep te horen.
Wat kan je vandaag nog verwachten op BNR?
14:00 | De Troonrede is voorgelezen, de balkonscene is geweest. Maar Prinsjesdag 2022 is nog niet voorbij. Straks presenteert Minister Kaag van Financiën haar miljoenennota. En, BNR is er live bij met een speciale programmering.
Om 14:30 uur kan je een live Q&A bijwonen op Instagram, met Liesbeth Staats en Sophie van Leeuwen. Je vragen kan je alvast insturen.
Om 15:00 uur start The Daily Move, een uur eerder dan normaal. Liesbeth Staats en Sophie van Leeuwen interviewen dé politieke kopstukken, zoals premier Rutte, ministers Van der Wal en Schouten.
Luister live | BNR op Prinsjesdag
Teruglezen: Troonrede 2022
14:10 | Koning Willem-Alexander heeft de Troonrede voorgedragen. Hier lees je de hele tekst letterlijk.
Koning: verlies vertrouwen in politiek is zorgwekkend
13:35 | Het is 'zorgwekkend' dat mensen 'in een volwassen democratie als de onze het vertrouwen verliezen in het oplossend vermogen van politiek en bestuur'. Dat zei koning Willem-Alexander in de troonrede.
'We leven in een tijd van tegenstrijdigheden en onzekerheid', aldus de koning. 'Het is tegenstrijdig dat bestaanszekerheden onder druk staan en armoede toeneemt in een periode van economische groei en lage werkloosheid. Tegenstrijdig is het dat mensen zich in ons vrije land onvrij voelen om hun mening te geven uit angst voor harde reacties of zelfs bedreigingen.'
Koning en koningin onderweg
13:08 | De Glazen Koets met daarin koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Amalia is vertrokken vanaf Paleis Noordeinde. Het is de eerste Prinsjesdag waarbij de 18-jarige Amalia is betrokken, ze voert geen officiële taken uit gedurende de dag.
De koets rijdt via de Heulstraat, de Kneuterdijk, het Lange Voorhout en Tournooiveld naar het Korte Voorhout. Daar leest de koning de troonrede voor.
Protesten
Langs de route is ook protest te horen en te zien. Er klinkt veel gefluit en er zijn omgekeerde vlaggen te zien. De gemeente Den Haag had maandag laten weten dat omgekeerde vlaggen op zich zijn toegestaan, die vallen onder de vrijheid van meningsuiting.
De vereniging Republiek demonstreert ook bij de ingang van het nieuwe Tweede Kamergebouw, tegen de monarchie. Zo'n dertig mensen hebben zich verzameld en dragen spandoeken bij zich met leuzen zoals 'Leve de democratie', 'Leve de innovatie' en 'Leve het Nederlands elftal', alles behalve 'de koning'.
Veel is gelekt, het nieuws zit in de details
13:00 | Om 13:20 uur zal koning Willem-Alexander de troonrede voorlezen, en niet veel later presenteert minister Kaag van Financiën haar miljoenennota. Veel informatie over de kabinetsplannen zijn al uitgelekt, maar volgens politiek verslaggever Leendert Beekman moeten we toch rekening houden met verrassingen. 'We weten wat er is besloten, maar de details kennen we niet. En het zit hem juist in de details.' En die worden rond 15:00 uur bekend, bij de presentatie van de nota.
‘Wat er dit jaar gebeurt is ongekend. In de zomer is een groot pakket samengesteld van 16 miljard om ervoor te zorgen dat de koopkrachtproblematiek in Nederland volgend jaar wordt bijgeplust. Dat bleek niet genoeg, waardoor gisteren nog een deal is gesloten over een energieplafond dat tussen de 5 en 15 miljard gaat kosten. Dat op het allerlaatste moment zo'n besluit is genomen, is toch wel heel bijzonder.’
Volgens Beekman dacht het kabinet drie weken geleden, toen het eerste pakket werd gepresenteerd, ‘dat ze er wel waren', maar daarna is veel onrust ontstaan in de samenleving. ‘Onder andere door een jongen die flauwviel op school, omdat hij het hele weekend niet gegeten had. Ook zien we dat veel mensen hun termijnbedrag online delen, en dat energiemaatschappijen bang zijn dat ze dit jaar een miljoen mensen moeten afsluiten. Op het laatste moment is nog een flinke stap extra gedaan, maar nu is de vraag: is het niet een beetje te veel? Het gaat om heel veel geld. Is het niet wat vroeg om zo'n besluit nu al te nemen?', aldus Beekman.
Ondernemers: 'Kabinet creëert geen stabiele situatie'
12:45 | De belastingplannen van het kabinet zijn niet bepaald fijn voor ondernemers, zegt Hans Biesheuvel van Ondernemend Nederland. 'De rekening wordt bij ondernemers neergelegd, en dat voelt na twee lastige coronajaren onrechtvaardig aan.' Volgens Biesheuvel zijn er 'veel ondernemers die het lastig hebben als gevolg van een krappe arbeidsmarkt en stijgende kosten, en En tóch wordt de rekening bij ondernemers neergelegd, en dat voelt na twee lastige coronajaren onrechtvaardig aan.'
Lees ook | 'Kabinet creëert geen stabiele situatie voor ondernemers'
Oud-minister: Kabinet presenteert 'riskante begroting'
12:30 | Op de valreep voegde de regering nog miljarden toe aan de al beschikbare 17 miljard euro om de koopkracht te compenseren. VVD-prominent en oud-minister van Financiën Hans Hoogervorst noemt het een 'riskante begroting', zo zegt hij in gesprek met BNR. 'De maatregel waar ik eigenlijk het meest tegenaan hik is de verhoging van het wettelijk minimumloon en de directe procentuele verhoging van uitkeringen', stelt hij. 'Als je dat doet, krik je dus de hele onderkant van het loongebouw ineens enorm op en dan kunnen de vakbonden eigenlijk niks anders doen dan tien procent extra eisen voor de overige werknemers.'
Lees ook | Oud-minister Hoogervorst: 'Ik vind het geen sterke miljoenennota'
'Het moet weer gaan lonen om te werken'
12:00 | Behalve de begrotingen zal ook het Belastingplan vandaag bekend worden. 'Volgens mij is het nodig dat we de belastingheffing op arbeid gaan verlagen, en dat we meer kijken naar belastingheffing op vermogen en kapitaal', zegt Robert Schwarz, Tax Director bij PwC en adviseur van familiebedrijven.
'Het moet weer gaan lonen om te werken', vervolgt Schwarz. 'Daar zijn nu wel de eerste tekenen van zichtbaar, met name in box 3 zien we die belastingverhoging de komende jaren wel terug. Maar de verlaging van de belastingheffing op arbeid zie ik onvoldoende terug.'
Lees ook | 'Het moet weer gaan lonen om te werken'
Kamerleden onderweg, veel hoedjes te zien
11:45 | Tweede Kamerleden en hun genodigden zijn vanaf het tijdelijke Kamergebouw aan de Bezuidenhoutseweg vertrokken naar de Koninklijke Schouwburg, waar de koning de troonrede zal uitspreken. Dat gebeurt voor het eerst op deze locatie in het centrum van Den Haag, vlak bij het Binnenhof. Ook politiek verslaggever Leendert Beekman is onderweg naar de schouwburg. ‘Ik zie vooral heel veel hoedjes.’
Het grote BNR Breekt Prinsjesdagdebat
11:00 | Vier kopstukken van politieke jongerenorganisaties gaan met elkaar in debat over de hete hangijzers van dit moment: koopkracht, stikstof, asiel en klimaat. In de studio van BNR BREEKT staan:
- Michiel Suijker, aankomend voorzitter van de JOVD
- Kalle Duvekot, voorzitter van de Jonge Democraten
- Jonathan Mol, vice-voorzitter van het CDJA
- Iris Vergeer, voorzitter van DWARS
'Prijsplafond zorgt niet voor onnodige compensatie'
10:45 | Het koopkrachtpakket dat het kabinet tot dusver heeft voorgesteld, kan op steun rekenen van hoofdeconoom van ABN Amro Sandra Phlippen. 'Ik ben eigenlijk best wel te spreken over wat er in het vat zit', zo stelt ze. 'Het veelbesproken prijsplafond is denk ik een heel erg mooie maatregel, omdat het op een goede manier tegemoet lijkt te komen aan het grote dilemma dat er huishoudens zijn met enorme energierekeningen, maar ook huishoudens zonder enorme energierekeningen. De stille meerderheid die je niet hoort.'
Lees ook | Econoom: 'Prijsplafond zorgt niet voor onnodige compensatie'
Boeren wilden met 150 trekkers naar Den Haag komen
10:11 | Een aantal clubjes boeren uit het hele land was samen van plan om met ongeveer 150 trekkers naar Den Haag te komen tijdens Prinsjesdag. Dat zegt een boer uit Krimpenerwaard die met twintig anderen op het Malieveld is samengekomen.
Een deel van de groepjes was in Den Haag aangekomen en werd teruggestuurd door de politie, een ander deel is afgebeld omdat ze hoorden dat ze Den Haag niet in mochten, zo vertelt de boer, die anoniem wil blijven. 'Wij waren hier al om 05.00 uur. We werden tegengehouden door de politie en hebben onze trekkers in Rijswijk neer moeten zetten.'
Naast de boeren uit Krimpenerwaard ging het om een groep uit Kockengen (Utrecht), Leiden en ongeveer vijftig trekkers uit de buurt van Stroe, in de Gelderse Vallei, aldus de boer. Het was de bedoeling om de 150 trekkers in een linie neer te zetten bij de Lange Voorhout. 'Om zo een statement te maken.'
Toch is het sommige boeren wel gelukt om met hun trekkers door te dringen tot de Hofstad. Op verschillende plekken in en rond het centrum van Den Haag staan dinsdagochtend groepjes met boeren met trekkers of andere landbouwvoertuigen, zoals op de Koekamp bij het Malieveld.
De gemeente Den Haag stelde een noodbevel in tegen grote voertuigen wegens 'ernstige vrees voor verstoring van de openbare orde en veiligheid'. Zeker enkele tractoren zijn inmiddels in beslag genomen. Op verschillende plaatsen in en rond de Hofstad zijn boeren staande gehouden door de politie.
LTO: 'Een pakket voor energiekosten boeren is essentieel'
09:52 | Terwijl de spanningen tussen Den Haag en de landbouwsector hoog zijn opgelopen, is het de vraag of er vandaag meer duidelijkheid en perspectief komt voor de boeren. De boeren laten de kans in ieder geval niet passeren om hun stem te laten horen in Den Haag.
Een klein groepje protesterende boeren waren vanochtend al vroeg met trekkers in Den Haag aanwezig, een colonne van nog eens veertig trekkers is nog onderweg. De boeren negeren daarmee een noodbevel dat in de nacht van maandag op dinsdag is ingesteld door het gemeentebestuur.
Volgens voorzitter van landbouworganisatie LTO Sjaak van der Tak was het een onaangekondigde actie. 'Met deze actie proberen ze toch die boodschap in Den Haag te brengen, want die frustratie heerst nog steeds. Remkes gaf aan dat er een vertrouwenscrisis tussen het kabinet en de boeren is die we moeten herstellen, en daarvoor hebben we goeie gesprekken gevoerd. Hij komt waarschijnlijk volgende week met het rapport, of de week daarop.'
Natuurorganisaties roepen kabinet op juist 'door te pakken'
09:37 | Terwijl groepjes boeren op hun tractoren hun ongenoegen uiten over het stikstofbeleid, roepen natuur- en milieuorganisaties het kabinet via sociale media juist op 'door te pakken zoals geplant'. De woordspeling staat onder een plaatje van het bekende koffertje van de minister van Financiën, dat in deze variant is overwoekerd met begroeiing waar een vogeltje op zit.
In totaal steunen meer dan tachtig organisaties de oproep, laat Natuurmonumenten weten. Daaronder zijn verder onder meer het Wereld Natuur Fonds, Greenpeace, de Vogelbescherming en Natuur & Milieu.
'We kunnen niet zonder natuur', benadrukken de organisaties op Prinsjesdag. 'De natuur geeft ons alles wat we nodig hebben: schoon water, een groene leefomgeving, vruchtbare grond en gezonde lucht.'
Eerste Oranjefans verzamelen zich bij schouwburg
09:05 | De eerste Oranjefans hebben zich dinsdagochtend verzameld bij de Koninklijke Schouwburg in Den Haag, waar de troonrede dit jaar wordt voorgelezen. Ongeveer twintig mensen, sommigen in oranje kleding, staan klaar bij de hekken om niks van Prinsjesdag te hoeven missen.
Zo staan Amira en Ilonka Perfors uit Harderberg al sinds 07.15 uur bij de ingang. 'Dit is de derde keer dat we hier zijn. In 2018 waren we er voor het eerst. Voor de grap wilden we kijken hoe het is, het een keer meemaken. We vonden het zo leuk dat we het jaar erop weer zijn gegaan', zegt Amira.
'Het is echt een beetje verslavend. We dachten eerst, dit jaar slaan we wel over. Maar Amalia komt nu voor het eerst mee, dus daar wil je toch weer bij zijn. Het is echt een historisch momentje', aldus Ilonka. 'En al die hoedjes, en als ze met de koets rijden, die tradities van vroeger, dat vinden we toch heel leuk om te zien.'
Vele duizenden mensen zullen dinsdag weer naar Den Haag gaan voor Prinsjesdag. Ze kunnen dan de glazen koets met koning Willem-Alexander en koningin Máxima langs zien rijden, en misschien zien ze een deel van de koninklijke familie na afloop zwaaien vanaf het balkon van Paleis Noordeinde.
Voor het eerst sinds 2019 mogen er weer mensen langs de route staan. In 2020 en 2021 mocht dat niet vanwege het coronavirus. Koning Willem-Alexander hield toen de troonrede in de Grote Kerk. De omgeving daarvan was met hekken afgeschermd.
'Kabinet creëert geen stabiele situatie voor ondernemers'
08:53 | De belastingplannen van het kabinet zijn niet bepaald fijn voor ondernemers, zegt Hans Biesheuvel van Ondernemend Nederland. 'De rekening wordt bij ondernemers neergelegd, en dat voelt na twee lastige coronajaren onrechtvaardig aan.'
'Er zijn op dit moment natuurlijk veel ondernemers die het lastig hebben, met een krappe arbeidsmarkt en een stijgende energierekening', aldus Biesheuvel. 'De huur voor veel ondernemers gaat ook fors omhoog, grondstofprijzen gaan omhoog. De kosten stijgen dus, en tegelijkertijd heeft de overheid geld zat. En tóch wordt de rekening bij ondernemers neergelegd, en dat voelt na twee lastige coronajaren onrechtvaardig aan.'
Burgemeester Den Haag: boeren welkom, maar niet met trekkers
08:42 | Boeren zijn op Prinsjesdag van harte welkom in Den Haag, maar niet met groot materieel, zegt burgemeester Jan van Zanen. 'We spreken ze erop aan, dan hoop ik dat ze de aanwijzing volgen.'
In of bij Den Haag zijn een aantal groepen boeren staande gehouden. De gemeente gaf dinsdagochtend vroeg een noodbevel af 'wegens ernstige vrees voor verstoring van de openbare orde en veiligheid op Prinsjesdag'.
Desalniettemin verheugt de burgemeester zich op een vrolijke dag. 'Zoals het strand bij Scheveningen hoort, hoort Prinsjesdag bij Den Haag. De eerste twee keren was ik eerlijk gezegd een beetje teleurgesteld dat ik het niet in het echt kon meemaken. Maar nu kan het weer, met alles erop en eraan, dus ik verheug me er zeer op.'
De burgemeester was zelf al vroeg aanwezig bij de Koninklijke Schouwburg, waar de troonrede dit jaar wordt uitgesproken. 'De mensen zaten hier al in het donker, uit het hele land, helemaal uit Limburg bijvoorbeeld.'
Naast de boeren die naar Den Haag komen om te protesteren, hebben vijf groepen van tevoren aangekondigd dat ze een demonstratie houden tijdens Prinsjesdag. 'En dat kan gewoon. Er zullen ook ongetwijfeld andere mensen zijn die hun mening laten zien of horen, en dat hoort er een beetje bij.' Demonstranten moeten zich wel een beetje gedragen, vindt de burgemeester. 'Maar dat doen verreweg de meeste mensen ook.'
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima rijden om 13.00 uur vanaf Paleis Noordeinde naar de schouwburg. Voor het eerst sinds 2019 mogen er weer mensen langs de route staan. In 2020 en 2021 mocht dat niet vanwege het coronavirus. Koning Willem Alexander hield toen zijn troonrede in de Grote Kerk. De omgeving daarvan was met hekken afgeschermd.
NVM vraagt met 'woontorentje' van Rutte aandacht voor woningnood
08:16 | Makelaarsvereniging NVM vraagt op Prinsjesdag aandacht voor de woningnood. Via een advertentie op de achterkant van De Telegraaf roept de NVM het kabinet op om met vooruitstrevende woonplannen en creatieve oplossingen te komen om het woningtekort zo snel mogelijk op te lossen. Bij de advertentie staat een afbeelding waarbij het 'torentje' van premier Mark Rutte is omgebouwd tot een twintig verdiepingen tellende woontoren.
Volgens de NVM is het nodig dat 'buiten de lijntjes' moet worden gedacht. 'Iedereen wil uit de huidige wooncrisis komen en er zijn genoeg plannen, echter ontbreekt het aan één gezamenlijke aanpak. Een aanpak die door iedereen wordt omarmd en de markt weer in beweging brengt', aldus de NVM.
De vereniging roept overheden en relevante marktpartijen op om met elkaar aan tafel te gaan. 'Samen kunnen we de wooncrisis oplossen. Zeker weten', zo valt te lezen.
Trekkers in beslag genomen in Den Haag
07:52 | Op de Binckhorstlaan, niet ver buiten het centrum van Den Haag, worden vier trekkers in beslag genomen van boeren die in het centrum probeerden te komen. Ze maken deel uit van een grotere groep die op Prinsjesdag naar de Hofstad is gekomen om te demonstreren.
Een aantal boeren is omgekeerd toen de politie hen tegenhield. Minstens vier trekkers zijn dus blijven staan en worden weggehaald. De politie laadt die op een oplegger en voert ze af. Dat gebeurt volgens een verslaggever in goede orde, er zijn zover bekend geen arrestaties verricht.
'Wij hebben zojuist in Den Haag bij het Schenkviaduct een aantal trekkers in beslag genomen wegens het overtreden van het noodbevel. Boeren probeerden met hun trekkers naar het centrum te rijden en volgden onze aanwijzingen niet op', zo meldt de politie op Twitter.
Ook elders in of bij Den Haag zijn groepen boeren staande gehouden. Dat gebeurde onder meer op de Benoordenhoutseweg en volgens lokale media ook bij de Koningstunnel, vlak bij het Centraal Station. Bij Nootdorp reed donderdagochtend een colonne van zo'n veertig trekkers richting het centrum.
Akkoord over prijsplafond energie, maar wat komt er voor bedrijven?
07:27 | De energierekeningen gaan vanaf november al omlaag. Het kabinet en de energiebedrijven zijn het eens geworden over een prijsplafond voor energie tot eind 2023. 'Maar de grote vraag is wat er komt voor de bedrijven', zegt politiek verslaggever Sophie van Leeuwen.
'Het is heel gek, want heel lang was dit onmogelijk volgens het kabinet, en op het allerlaatste moment komen Jetten en Kaag nu toch met miljarden extra voor onze energierekening', aldus Van Leeuwen. 'Dat kan wel 10 miljard euro extra gaan kosten. Dat komt één dag voor Prinsjesdag naar buiten, dat is echt wel ongekend'
Boeren onderweg naar Den Haag
07:15 | Een groep van zo'n veertig trekkers is dinsdagochtend onderweg naar Den Haag, binnendoor over de Ypenburgse Boslaan bij Nootdorp. Ze negeren daarmee een noodbevel dat eerder in de nacht van maandag op dinsdag is ingesteld door het gemeentebestuur. Of de colonne staande wordt gehouden door de politie, is nog niet duidelijk.
Op de A29 tussen Willemstad en de Haringvlietbrug heeft dinsdagochtend een file gestaan richting Rotterdam vanwege trekkers die op de snelweg rijden. Rond 07.00 uur ging het nog om zo' n drie kilometer file, aldus een woordvoerder van de ANWB.
Boeren hebben aangekondigd dinsdag op Prinsjesdag te gaan demonstreren. Den Haag heeft het noodbevel afgegeven 'wegens ernstige vrees voor verstoring van de openbare orde en veiligheid op Prinsjesdag' door protesterende boeren. 'Boeren die met hun trekkers willen demonstreren in de stad, worden teruggestuurd en indien nodig vanaf de stadsgrens naar elders geleid', twittert de gemeente.
Lees ook | Boeren met trekkers in Den Haag ondanks noodbevel
Programma van de dag
06:00 | BNR staat vandaag de hele dag in het teken van Prinsjesdag. Vanaf 06:00 uur blikken we vooruit en natuurlijk hoor je de troonrede live. Vanaf 15:00 een speciale editie van The Daily Move, met politieke gasten en analyses.
Prinsjesdag 2022 - een vooruitblik
05:30 | Waar het normaliter al geldt als de belangrijkste dag van het politieke jaar, belooft Prinsjesdag in 2022 nóg belangrijker te worden. De troonrede wordt er naar alle waarschijnlijkheid een van ongekende proporties met historische pakketten van enorme omvang. Dit is wat we tot nu toe weten.
Lees ook | Prinsjesdag 2022 komt eraan, dit is wat we weten
