'Wat ik van Kaag in het debat hoor, is toch in lijn met wat we het afgelopen jaar hebben gezien', stelt Jacobs. 'Het is niet heel strak in de besluitvorming. Natuurlijk, we verkeren in extreme omstandigheden, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat behoorlijk chaotisch is. Dat zeggen ook ambtenaren van het ministerie van Financiën tegen me.'
Lees ook | 'De oppositie zag maar één uitweg bij het energieplafond'
Als voorbeeld haalt Jacobs de doorrekening van het Centraal Planbureau aan. 'Zij maakten een kritische kanttekening toen ze het plan van Kaag doorrekenden. Het CPB was door alle aanpassingen en bijstellingen niet meer in staat om te controleren of de uitgaven onder de begrotingskaders blijven. En dat maakt het een tamelijk chaotisch geheel, en dat is zorgelijk. Je hebt goede begrotingsprocessen nodig om op een goede manier je geld uit te geven.'
Chaos
Het lijkt er dus op dat het ministerie van Financiën zelf ook niet zo goed raad weet met de situatie. En dat zit hem met name in de vele momenten van besluitvorming, die het volgens Jacobs lastig maken om maatregelen ordentelijk te organiseren. 'Het grote bezwaar van veel economen sinds het aantreden van Rutte IV is dat er heel veel geld wordt uitgegeven, maar niet op de meest doelmatige manier. Ook nu zien we dat de regering 17 miljard aan koopkrachtreparatie in de steigers had gezet, vooral met inkomenspolitieke maatregelen. Maar een dag vóór Prinsjesdag gooiden ze daar de prijsplafonds nog eens overheen. Dat overlapt elkaar deels, en dus staat de teller nu op 35 miljard. Ik denk dat dat macro-economisch teveel van het goede is, en dat denkt DNB ook.'
Waarschuwing
Het zou Jacobs dan ook niet verbazen als het CPB een waarschuwing heeft gedaan aan het ministerie van Financiën. 'Doe het gericht, doe het niet generiek en probeer verdere oververhitting te voorkomen', vervolgt hij. 'Die energieplafonds zijn heel begrijpelijk, maar hebben ook een schaduwzijde. Ook hier: er kunnen grote ondoelmatigheden ontstaan, omdat de plafonds voor een deel ook zullen leiden tot prijsopdrijving.'
Lees ook | 'Minister Kaag in de fout met eigen anti-witwasregels'
Jacobs denkt dat in het gedeelte van de markt waar de energieprijs vrij is, de prijs omhoog zal moeten. 'Alleen zo kun je zorgen dat de grotere vraag in het gereguleerde deel wordt opgevangen', zegt hij. 'Er is niet opeens meer aanbod. Die hogere prijzen in de energiemarkt verdwijnen voor een deel in de handen van energieproducenten, en dat zijn publieke middelen die via de prijzen naar derden gaan.'
Opnieuw
Door de opeenstapeling van pakketten lijkt het overzicht volledig weg te zijn, dus heeft Jacobs een advies. 'Het enige wat we weten is de doorberekening van de oorspronkelijke 17 miljard door het CPB. Maar eigenlijk moet het CPB opnieuw aan het rekenen gaan op het moment dat de regering zijn volledige besluitvorming heeft voor dit jaar. En er kómt nog een pakket aan voor energie-intensieve bedrijven. Dán pas kun je zeggen wat de economie gaat doen.'
Lees ook | Koopkrachtplaatjes waren niet eerder zo snel al achterhaald
Jacobs ziet het echter somber in: 'Je ziet nu al dat het begrotingstekort richting de vijf procent van het bbp zal gaan', concludeert hij. 'In een economie die aan het oververhitten is, is dat gigantisch. Het werkt prijsopdrijvend. Natuurlijk, de energieplafonds zullen de inflatie dempen, maar aan de andere kant wordt die inflatie opgepookt omdat we zoveel uitgeven.'