Luister ook | Newsroom Den Haag - Moeten we in de huidige situatie meer gaan werken en loont dat?
Al langer klinken er signalen dat niet alleen de lagere maar ook de middeninkomens moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Van Gennip sprak met leraren, politieagenten en gemeenteambtenaren. 'Allemaal middeninkomens en iedereen worstelt met rondkomen. Mensen willen besparen op de energiekosten en vragen zich af welke sinterklaas- of kerstcadeaus gekocht kunnen worden.'
Lees ook | Van Gennip: 'Dat lonen fiks moeten stijgen lijkt me duidelijk'
Het kabinet probeert met maatregelen de koopkracht en de energiekosten betaalbaar te maken. Maar pogingen van mensen zelf om meer uren te gaan werken, komen vaak nog niet van de grond. Hoewel de wens daar wel is, en dat mes zou aan twee kanten kunnen snijden. Want dit zou kunnen zorgen voor meer inkomsten, en de krapte op de arbeidsmarkt kan op deze manier worden bestreden, aldus Van Gennip.
Belasting op arbeid
Echter, meer werken loont vaak nog niet, zegt politiek verslaggever Sophie van Leeuwen. 'De kinderopvang is duur en de belasting op arbeid is hoog. De kinderopvang wordt pas in 2024 voor een groot deel gratis en hoe gaan we de kosten voor verlaging van belasting op arbeid betalen? Die discussie is actueel en cruciaal.'
Lees ook | CDA wil Akkoord van Wassenaar 2.0
Van Gennip: 'We willen dat arbeid goedkoper wordt, we verhogen het minimumloon en met de vermogensbelasting willen we dat rijke mensen meer bijdragen. Maar het hele stelsel met al die toeslagen moet in z'n geheel aangepakt worden. Ook voor mij was het lastig om te weten aan welke knoppen ik kon draaien om tot een gebalanceerd koopkrachtpakket te kunnen.'
Toch is Van Gennip van mening dat werk 'altijd loont'. 'Je ziet dat bij vier procent van de mensen waar de marginale druk veel te hoog is, deze mensen houden van elke extra verdiende euro minder dan 30 procent over. Twintig procent heeft een marginale druk van minder dan 40 procent en houden meer dan de helft van die extra euro over. De hele grote groep daar tussen betaalt de belastingen waarvan we de onderwijzers en politieagenten in ons land.'
Bijkomend voordeel is volgens de minister dat vrouwen die extra werken ook extra pensioen opbouwen en een uitkering ontvangen vangen bij werkloosheid of wanneer iemand langdurig ziek wordt. 'Werk loont altijd, financieel voor de lange termijn en ook voor het dagelijks leven.' En, 'we hebben grote tekorten in onderwijs en de zorgen. Als we Nederland draaiende willen houden moeten we allemaal een stapje extra doen.'
'Armoede is vrouwenprobleem'
Wat dat betreft is armoede in ons land voor een groot deel een 'vrouwenprobleem', en roept vrouwen dan ook op om méér te gaan werken. Een betaalbare, of bijna gratis, kinderopvang is hier essentieel voor.
In 2024 moet de opvang nagenoeg gratis worden, maar volgens de minister gaat het niet alleen om de betaalbaarheid ervan maar ook om de beschikbaarheid. En hiervoor moeten ook afspraken worden gemaakt met scholen en werkgevers. 'Hoe zorg je dat die moeder die een dag extra wil werken toch haarkind kan onderbrengen bij de kinderopvang?'
Lees ook | Vrouwen werken te weinig: 'Meer werken is financieel niet aantrekkelijk'
Gezinnen moeten zelf ook kijken naar de verdeling, vindt de minister. 'Jonge ouders moeten allebei kunnen blijven werken, en dat betekent ook dat vaders meer de zorgende rol op zich moeten nemen.' Daarbij moet niet alleen worden gekeken naar de jonge gezinnen maar ook de gezinnen waarvan de kinderen al wat ouders zijn, zoals het Sociaal en Cultureel Planbureau ruim een maand geleden ook al aangaf.
'Je wil af van het model waarin de jonge vader vijf dagen werkt en de jonge moeder drie dagen werkt.' En helemaal begrijpen waar deze verdeling vandaan komt, doet de minister niet. 'Ik wil graag begrijpen waar de parttime-cultuur vandaan komt. Hoe komt het dat er jonge ouder kiezen voor een vijf-drie verdeling in plaats van een vier-vier verdeling? Dat gesprek moeten we aangaan in deze samenleving.'