Volgens interne correspondentie van de staf van de Tweede Kamer, die in handen is van BNR, hebben negentig (ex-)parlementariërs dit jaar de deadline om hun eventuele bijverdiensten te melden bij de Belastingdienst niet gehaald. Volgens de griffie van de Tweede Kamer hebben veertig dat later alsnog gedaan, waarmee vijftig Kamerleden momenteel nog steeds in gebreke zouden zijn.
'Bizar hoge aantallen'
'Bizar hoge aantallen', zegt hoogleraar integriteit Rob van Eijbergen. 'Vooral als je bedenkt hoeveel hier al over gezegd en geschreven is. Je zou verwachten dat Kamerleden zich aan de regels houden.'
Voor de betrokken parlementariërs heeft het opgeven van neveninkomsten soms grote financiële gevolgen. Kamerleden die meer dan 14 procentvan hun salaris bijverdienen (zo'n 17.000 euro) worden namelijk gekort op het geld dat ze krijgen voor hun werk in het parlement (de wet spreekt van een 'schadeloosstelling'). Die korting kan oplopen tot 35% van de bezoldiging: meer dan 40.000 euro per jaar.
Kamerleden kunnen er ook voor kiezen geen opgave te doen en een maximale korting op hun salaris te laten doorvoeren. Van de veertig Kamerleden die dit jaar te laat met gegevens over de brug kwamen, werden drie daarna op hun salaris gekort. Volgens een woordvoerder van de Tweede Kamerstaf gaan er soms jaren overheen voordat een definitieve korting wordt vastgesteld door de Belastingdienst.
BNR kreeg deze gegevens in handen door een beroep te doen op de Wet open overheid (Woo). Uit het vrijgegeven interne mailverkeer blijkt dat de HR-staf van de Tweede Kamer zich zorgen maakt over de gebrekkige verantwoording door Kamerleden. 'Met het oog op de Woo wil ik graag uitsluitsel', schrijft een HR-medewerker, wiens naam in de stukken is weggelakt. 'Het zijn belastinggelden waar 'men' over kan vallen.'
Al jaren problemen met opgave neveninkomsten
Ook over eerdere jaren hebben veel Kamerleden geen opgave gedaan. Over 2020 hebben bijvoorbeeld vijftien (ex-)parlementariërs nog steeds geen eventuele neveninkomsten gemeld. Minstens één Kamerlid heeft nog niks ingeleverd over 2018. Verder strekken de gegevens uit de vrijgegeven correspondentie niet. De wettelijke verplichting om neveninkomsten bij de Belastingdienst te melden bestaat al sinds 1990.
Hoogleraar staatsrecht Paul Bovend'Eert zegt verbaasd te zijn dat er niet meer wordt gedaan met deze informatie. 'Iedereen kan een klacht indienen bij het College van onderzoek integriteit. Het is belangrijk dat er meer wordt aangedrongen op registratie van neveninkomsten.'
Ex-Kamerlid dat moet terugbetalen is 'ontraceerbaar'
Uit interne correspondentie blijkt ook dat de HR-afdeling van de Kamer veel werk heeft aan het administreren van de salariskortingen, vooral van ex-parlementariërs. 'We lopen er tegenaan dat we vertrokken Kamerleden niet kunnen traceren', schrijft de ambtenaar. In minsten één geval gaat het hierbij om een vroegere volksvertegenwoordiger met wie 'teveel ontvangen schadeloosstelling' moeten worden verrekend.
Kamerleden moeten hun neveninkomsten melden bij zowel de griffie van de Kamer als de Belastingdienst. De griffie publiceert die meldingen vervolgens in openbare registers. Dat Kamerleden die regels schenden is bekend. Zo verzuimde fractievoorzitter Thierry Baudet (FvD) bijvoorbeeld inkomsten uit een BV op te geven, iets waarvoor hij in oktober een week werd geschorst. Zembla publiceerde in 2020 al een lijst met 33 Kamerleden die de fout ingingen bij het opgeven van nevenfuncties.
Drie fractievoorzitters in overtreding
De Tweede Kamer houdt de namen van de Kamerleden die niet of te laat gegevens aanleverden geheim. Wel vermelden de vrijgegeven documenten dat zich onder de overtreders drie zittende fractievoorzitters bevinden.
Volgens de griffier van het parlement zouden parlementariërs 'onevenredig nadeel' ondervinden van openbaarmaking, een juridische term die bescherming biedt tegen de Wet open overheid. Woo-jurist Roger Vleugels noemt dit argument echter kansloos. 'Melding is verplicht en het register van neveninkomsten is openbaar', zegt Vleugels. Dat Kamerleden benadeeld worden door hun verzuim openbaar te maken klopt, maar 'dat is dan niet onevenredig'.
De eisen die aan Kamerleden worden gesteld zijn overigens hoog. De deadline voor het opgeven van inkomsten (1 april) ligt ruim voor het moment dat meeste belastingaangiftes worden ingediend. Formulieren voor het opgeven van neveninkomsten worden pas in februari verstrekt. Volgens een woordvoerder van de Tweede Kamer kunnen er dus ook 'goede redenen' zijn waarom een Kamerlid te laat gegevens aanlevert 'maar dit is tussen de Belastingdienst en het Kamerlid'.
De vrijgegeven correspondentie
Brief van de griffier
