BNR mailde 50 Kamerleden die zichtbaar zijn op TikTok om te vragen in hoeverre ze daadwerkelijk nog actief waren. De helft hiervan reageerde. Elf accounts bleken nep, vijftien waren daadwerkelijk van Kamerleden. Zeven daarvan gaven aan de app van hun telefoon te hebben verwijderd. Bescherming van de privacy werd vaak als reden genoemd.
'Vanwege de privacy/China-link besloten om verder niks op TikTok te doen', schreef Derk Boswijk (CDA). 'Heb het zekere voor het onzekere genomen', laat Queeny Rajkowski (VVD) weten. Johnas van Lammeren en Leonie Vestering (PvdD) wisten de app ook van hun telefoon. 'De Partij voor de Dieren maakt zich grote zorgen over TikTok en de inbreuk die het maakt op onze privacy', schrijft een woordvoerder hierover. Kauthar Bouchallikht, Tweede Kamerlid voor GroenLinks, verwijdert de app zelfs na elk gebruik. 'Ze doet dat uit voorzorg', zegt een GroenLinks-woordvoerder. 'Ze vindt het belangrijk met haar achterban te kunnen communiceren maar ziet ook risico's.' Faisal Boulakjar en Anne-Marijke Podt (beiden D66) verwijderen de app om andere redenen. Veel andere Kamerleden gebruiken het platform maar hebben de app niet op hun telefoon staan.
Lees ook | Een geraffineerd algoritme, spionage en Chinese macht: Dit zijn de gevaren van TikTok
TikTok werd gebruikt om journalisten te volgen
Het veiligheidsvraagstuk rondom TikTok is niet theoretisch. In december moest ByteDance, de eigenaar van TikTok, toegeven dat het journalisten van Buzzfeed en de Financial Times had bespioneerd via de app. Ook de Tweede Kamerorganisatie houdt hier rekening mee. Een voorlichtingscampagne moet de leden bewust maken van de risico’s van het gebruik van de app, zo schrijft een woordvoerder. Het gebruik van TikTok staat Kamerleden vrij. 'Zij moeten in principe toegang moeten hebben tot alle (informatie)kanalen die zij voor hun functie-uitoefening nodig achten.' 'Technische maatregelen' moeten ervoor zorgen dat werktelefoons veilig blijven.
Tekst gaat verder onder de afbeelding
Overheid 'in gesprek' met TikTok, voorlopig reclamestop
Binnen de Rijksoverheid geldt sinds vorige zomer het advies 'terughoudend' te zijn met de inzet van TikTok en niet te adverteren op het medium. Accounts die gericht zijn op het grote publiek, onder meer van de Ministeries van VWS en Defensie, zijn sindsdien stilgevallen. Een woordvoerder van de Dienst Publiek en Communicatie laat weten dat dit advies onverminderd van kracht is. Tussen de DPC en TikTok heeft sindsdien wel 'een gesprek' plaatsgevonden. 'De DPC heeft aangegeven dat het advies aangepast kan worden als Tiktok zijn beleid aanpast en weer aan de wet- en regelgeving voldoet', schrijft de woordvoerder.
Welke regels TikTok precies schendt is onduidelijk. Waarschijnlijk moet de reclamestop worden gezien in de context van de wijze waarop TikTok advertenties personaliseert, iets waar in Italië in juli discussie over ontstond. TikTok werd de afgelopen jaren ook op andere privacyschendingen betrapt. Zo onthulde de Amerikaanse website Buzzfeed afgelopen zomer dat Chinese medewerkers toegang hadden tot persoonsgegevens van gebruikers wereldwijd. In Nederland kreeg TikTok in 2021 een boete omdat het de privacy van kinderen schendt. Recenter stelde de Partij voor de Dieren ook vragen in de Tweede Kamer over de mogelijkheid dat TikTok toetsenbordaanslagen registreerde, een zogenaamde keylogfunctie, wat het mogelijk zou maken paswoorden te stelen.
Luister ook | Tech Update - TikTok-topman moet zich gaan verantwoorden in Congres
Nederland wacht onderzoek af
In veel Amerikaanse staten is het gebruik van TIkTok op overheidsapparatuur inmiddels verboden. Ook in Nederland gaan stemmen op voor een verbod. De ChristenUnie pleitte bij mond van Don Ceder zelfs voor een verbod op de app ‘in zijn huidige vorm’. De Partij voor de Dieren ziet TikTok het liefst 'geblokkeerd' zolang de keylogger nog niet is uitgeschakeld.
Verantwoordelijk staatssecretaris Alexandra Van Huffelen (D66) liet eerder aan AGConnect weten een onderzoek door de Ierse toezichthouder af te wachten voordat er eventueel maatregelen tegen de app worden genomen. De resultaten van dit onderzoek worden 'begin 2023' verwacht.
Lees ook | Nederlanders vertrouwen alleen TikTok nog minder dan ON!
Reactie TikTok
TikTok laat in een reactie aan BNR weten dat het privacyzaken 'erg serieus' neemt. De spionage van journalisten betrof een 'misplaatst eigen initiatief van een paar individuen' die hiervoor gestraft zijn, schrijft een woordvoerder. Een eigen onderzoek zou hebben uitgewezen dat de journalisten van FT en BuzzFeed de enige slachtoffers waren.
'We hebben een sterke compliance-cultuur en opereren in lijn met relevante wet- en regelgeving, waaronder de Europese privacywetgeving (GDPR)', schrijft TikTok. 'We verwelkomen de mogelijkheid tot samenwerking met de bevoegde autoriteiten in Nederland, om misverstanden weg te kunnen nemen en uit te kunnen leggen hoe we onze gemeenschap en hun data veilig kunnen houden.'
TikTok zegt ook de introductie van omstreden delen van zijn advertentietargetting 'gepauzeerd' te hebben in afwachting van verder overleg met Europese autoriteiten.