BBB is de grote winnaar, 'pijnlijk voor Rutte'

Een rollercoaster was het ook voor Caroline van der Plas. De voorvrouw van de BBB 'wist niet dat het zo enorm zou zijn'. In een aantal provincies, waaronder Overijssel en Drenthe, gaat ruim dertig procent van de stemmen naar de BBB. Volgens Van Leeuwen kan je dan ook niet meer om die partij heen. 'Zij krijgt het initiatief in de provincies en zij moet gaan samenwerken met middenpartijen als de VVD en het CDA, dat wordt razend interessant.'

Mis niets van de Provinciale Statenverkiezingen in ons liveblog

Dat de BBB zo groot wordt in de provincies, betekent dat de stikstofplannen van het kabinet op de tocht komen te staan. 'Caroline moet de rechtsstaat respecteren, maar voor vertraging is wel animo. Ik denk dat 2035 een lastige wordt en dat je er een paar jaar bij kan optellen', vreest Van Leeuwen.

Linkse wolk

In de Eerste Kamer wordt de BBB waarschijnlijk de grootste, met vijftien zetels. De gecombineerde partij van de PvdA en GroenLinks, de 'linkse wolk’, staat tot nu toe ook op een gezamenlijke winst van vijftien zetels. PvdA-leider Attje Kuiken noemt de samenwerking met GroenLinks dan ook 'een succes'. Maar de partijen zijn los van elkaar niet zo groot, stelt Van Leeuwen. 'GroenLinks houdt de winst vast van vier jaar geleden en de PvdA krijgt er één zetel bij. Samen komen ze dan op vijftien zetels en dat is cruciaal voor de coalitie.'

Lees ook | Attje Kuiken: 'Samenwerking PvdA-GroenLinks geslaagd'

Zoals het er nu uitziet houdt de coalitie nog maar 24 zetels over in de Senaat. Volgens Van Leeuwen kan je daar 'helemaal niets mee'. GroenLinks en de PvdA kunnen de coalitie samen aan een meerderheid helpen, maar daar hangt wel een prijskaartje aan stelt de politiek verslaggever. 'Die partijen willen Rutte IV meer naar links gaan trekken. Het moet groener, progressiever en bedrijven moeten meer belasting gaan betalen, dat wordt pijnlijk voor Rutte.' Een andere optie is dat de coalitie een meerderheid zoekt samen met de BBB, maar daar staat D66 niet om te springen.

Aardverschuiving

Volgens Van Leeuwen laten de uitslagen zien dat er een grote kloof is tussen het platteland en de steden. In die grote steden doen partijen als PvdA en GroenLinks het goed, terwijl de BBB met name flinke winst heeft gepakt in de meer rurale gebieden van het land. Dat mensen ook de natuur steeds belangrijker vinden, blijkt uit het feit dat ook de Partij voor de Dieren het goed heeft gedaan. De partij krijgt volgens de laatste peilingen een extra zetel erbij.

Winst is er niet bij het CDA, volgens de exitpolls wordt die partij bijna gehalveerd. 'Hoekstra noemt het een aardverschuiving, hij heeft zelfs het CDA-bolwerk in Zeeland niet kunnen vasthouden en de achterban op het platteland kiest massaal voor BBB', stelt Van Leeuwen. 'Hij houdt nog maar vijf van de negen zetels over, het is een grote teleurstelling.'

Proteststemmers

Teleurstelling is er ook voor Thierry Baudet van Forum voor Democratie. Bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen was zijn partij de grote winnaar. Maar veel van de stemmers die toen voor de FvD kozen zijn nu overgestapt naar de BBB, denkt Van Leeuwen. 'Het is een implosie van de uil van Minerva', zegt de politiek verslaggever doelend op de speech toen Baudet vier jaar geleden doorbrak. Ook bij de PVV en de SP valt de uitslag tegen. 'Het zijn allemaal proteststemmers die zijn overgestapt naar de BBB.'

Lees ook |Rutte: 'Niet de winst die we wilden'

De opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen ligt vooralsnog op ruim 62 procent. Dat is een stuk hoger dan vier jaar geleden. Volgens Van Leeuwen zijn het zowel de proteststemmers, als progressieve stemmers die massaal op zijn komen dagen. ‘Ik denk dat veel mensen gemotiveerd zijn om het kabinet af te straffen en Rutte IV er flink van langs te geven.’