Fortuyn kwam in 2002 met zo'n 17 zetels in de Rotterdamse gemeenteraad. De verwachting is dat BBB zo'n 17 zetels bemachtigt in de Eerste Kamer. 'Waar Fortuyn het gevolg was van een politieke stadsrevolte, zien we zien nu een zelfde soort opstand maar dan op het platteland', zegt Leonard Ornstein, journalist en biograaf van Pim Fortuyn. 'Toen ging het over allochtonen en autochtonen, nu gaat het om de identiteit van het platteland en de Randstad moet daar van afblijven.'
Lees ook | Gevoelig verlies doet coalitie weinig goed
Een ander vergelijk is het ongeloof over de spectaculaire winst van BBB, zegt politiek verslaggever Leendert Beekman. 'Iedereen hield rekening met een overwinning, maar dat het zo groot zou zijn had niemand verwacht. Dat zag je ook bij Fortuyn toen.' Ornstein: 'ik herinner me de opkomst van Fortuyn in de prachtige burgerzaal van het Rotterdamse gemeentehuis. Zijn charisma straalde naar iedereen uit, heel Nederland zat aan de buis gekluisterd. Datzelfde zagen we gisteren in Bathmen, de hand voor haar mond van Caroline van der Plas gaan we niet snel vergeten.'
Nuchterheid
Waar Fortuyn als charismatische dandy het volk wist aan te spreken, daar weet Van der Plas volgens Ornstein het volk op een andere manier te bereiken. 'Die nuchterheid valt op', zegt hij. 'Ze zegt wat ze vindt en wat mensen willen horen. Dat deed Fortuyn ook.' In combinatie met een publiek ongenoegen over de bekwaamheid van zittende politici lijkt dat te werken.
Na de dood van Fortuyn kwam zijn partij, de LPF, snel in problemen. Wat dat betreft breken er ook voor de BBB moeilijke tijden aan. De partij moet nu gaan waarmaken wat de kiezers is beloofd. 'Maar het is voor een partij die sterk afhankelijk is van één persoon, steeds moeilijker', zegt Ornstein. 'Je hebt de partij-organisatie nodig, je hebt bestuurders nodig. Dit wordt organisatorisch enorm ingewikkeld voor ze.'
Duidelijk is dat zeker zes BBB-kandidaten moeten afzien van hun zetel in de Provinciale Staten, omdat zij de Eerste Kamer in gaan. Kandidaten die in de Eerste Kamer worden gekozen, moeten van de partij hun zetel in de provincie opgeven. Het gaat in elk geval om twee leden in Overijssel, vier in Groningen, Gelderland, Limburg en Flevoland.
Lees ook | Voorzitter MKB-Nederland: 'Nederland roept met deze uitslag om meer vertrouwen'
Wat dat betreft breken er spannende tijden aan voor partijleider Van der Plas, zegt ook politiek verslaggever Leendert Beekman. 'Het wordt voor haar minder leuk om partijleider te zijn, omdat ze alleen maar brandjes moet gaan blussen. Bij zowel gemeente, provincie en de Eerste Kamer. Dat probleem had ze tot gisteren niet.'
Van der Plas heeft wel van begin af aan gezegd bereid te zijn compromissen te sluiten. 'In vergelijking met Forum voor Democratie is de BBB veel constructiever. We gaan zien in hoeverre ze daadwerkelijk hiertoe in staat zijn.' Ornstein: 'ze zijn nu een machtsfactor geworden. Maar laten we ze de tijd geven.'
Lees ook | 'Negatief framen begon onder Bolkestein en Fortuyn'
Bang
In tegenstelling tot 2002, was er gisteren geen groot televisiedebat aan het eind van de verkiezingsdag. Tot grote verbazing van Ornstein. 'We hebben zo vaak dit soort debatten gehad, waarom was dat er nu niet? Het lijkt of de partijen wat bang zijn geworden.' Maar volgens Beekman is 'hier niet eens over gesproken'. De debatten hebben wel degelijk waarde, denkt Beekman. 'Je gaat het in die debatten juist hebben over hoe er geformeerd en geregeerd moet worden.'
Volg alles over de Provinciale Statenverkiezingen en de nasleep daarvan in dit dossier en in ons liveblog