‘De afgelopen twee jaar gaf de Algemene Rekenkamer een onvoldoende en ik verwacht dat dit jaar ook, ondanks toezeggingen van minister Sigrid Kaag van Financiën om met een taskforce het financieel beheer van het kabinet op orde te krijgen', zegt Beekman.
‘Het kabinet geeft meer geld uit dan is begroot, ruim 40 miljard’
Verantwoordingsdag, ook wel gehaktdag genoemd, is daarmee de tegenhanger van Prinsjesdag: er worden geen voorstellen gepresenteerd, maar al aangekondigde plannen worden gecontroleerd. Het is op meerdere misgegaan, denkt Beekman. 'Het kabinet geeft meer geld uit dan is begroot, ruim 40 miljard.' Pijnlijker is dat de helft daarvan zonder toestemming van het parlement wordt uitgegeven. 'Dat kan formeel, maar eigenlijk alleen in een crisissituatie.'
Zonder toestemming
Dat budgetrecht wordt volgens Kamerleden te vaak geschonden. 'De VVD heeft zich daar vorig jaar al erg boos over gemaakt, onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt heeft het er heel vaak over', zegt Beekman.
‘Er lijkt een common sense te ontstaan, we doen dit gewoon’
Volgens SGP-Kamerlid Chris Stoffer kan het zo niet langer. 'Er wordt gewoon geld uitgegeven zonder dat de Kamer dat geaccordeerd heeft.' Hij ziet een gewoonte ontstaan bij het kabinet, 'een soort common sense, we doen dat maar'. Wat Stoffer betreft moeten 'alle 150 Kamerleden', tijdens het debat over de voorjaarsnota een punt gaan maken. 'Dit moeten we niet willen', zo zegt hij in gesprek met Beekman.
Veel van de extra uitgaven zijn gedaan in verband met de coronacrisis, zowel bij het ministerie van Volksgezondheid als bij Economische Zaken. 'Denk aan de hoge energierekeningen en de steun aan ondernemers.'
Lees ook | Kabinet spendeert te vaak zonder parlementaire goedkeuring
Onderuitputting
Vanuit de Kamer klinkt ook kritiek op de grote hoeveelheid niet uitgegeven geld. Dat is wel gealloceerd, maar wordt niet uitgegeven. Deze zogenaamde onderuitputting wordt door het CPB geraamd op negen miljard euro.
Volgens Henk Nijboer (PvdA) een 'groot probleem'. 'Het kabinet zegt veel te gaan investeren in de samenleving terwijl ze van tevoren weten dat het niet kan. Vervolgens zijn er bezuinigen nodig om de begrotingsproblemen op te lossen, maar zo is het als parlement niet meer te controleren.'
Dat is een wat 'cynische blik', denkt Pieter Grinwis van de ChristenUnie. 'Het geld was er, maar kon niet worden besteed aan de afgesproken doelen. Er zijn nog genoeg andere opgaven, zoals het gebied van het herstel in Groningen. Als dan een deel van het geld wordt gebruikt wat elders niet uitgegeven kon worden, dan lijkt mij dat niet meer dan logisch.'
Lees ook | 'Als het kabinet prioriteiten stelt, dan valt het'
Algoritmes
De Rekenkamer ziet niet alleen toe op de rechtmatige besteding van belastinggeld. De afgelopen jaren is ook aandacht gevraagd voor de aanpak van natuurbranden, informatiebeveiliging van het Rijk, de beperkte daling van geuroverlast, de wildgroei aan belastingregelingen en algoritmes bij het Rijk die niet voldeden aan de basisvereisten.
Naast de Staat van de Rijksverantwoording over 2022, publiceert de Rekenkamer verantwoordingsonderzoeken over de ministeries en verschillende fondsen, zoals het gemeentefonds en het Nationaal Groeifonds. Minister Kaag overhandigt het Financieel Jaarverslag van het Rijk over 2022 en de departementale jaarverslagen aan Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp. Daarna biedt waarnemend president Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer de verantwoordingsrapporten aan.