Het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) noemt de verharde omgangsvormen als een van de belangrijkste dreigingen voor de rechtstaat. 'De omgangsvormen in de politiek en de communicatie tussen de partijen raken steeds meer gepolariseerd', zegt strategisch analist Linde Arentze van HCSS in de BNR-podcast De Strateeg. 'Op het moment dat je daarin niet zou ingrijpen of dat er geen verandering in palats vindt, zullen er wel grotere problemen ontstaan.'
Lees ook | Nederlander vertrouwt politiek niet meer: daling van 40 naar 25 procent
Ook voormalig Kamerlid Kees Verhoeven constateert dat de toon van debatten in de afgelopen jaren behoorlijk is veranderd. 'Ooit zei Jan Marijnissen van de SP 'effe dimmen' tegen de Kamervoorzitter, dat was dagenlang ophef. Een tijd later hadden Rutte en Wilders een fittie: 'doe normaal, doe zelf eens normaal', allemaal ophef. Tegenwoordig zeggen Kamerleden dingen tegen elkaar als 'ik ga je najagen, er komen tribunalen' en gebruiken ze bepaalde scheldwoorden die heel vernederend, intimiderend en soms zelf bedreigend zijn.'
Om die verharding tegen te gaan is volgens Verhoeven een grote rol weggelegd voor de Kamervoorzitter. 'Je ziet dat een Kamervoorzitter steeds meer geconfronteerd wordt met ingewikkelde situaties waarbij woorden worden gebruikt die bepaalde rechtsstatelijke waarde kunnen hebben, zoals tribunalen. Dan moet je als Kamervoorzitter binnen tien seconden een oordeel vellen, terwijl je daar veel langer voor nodig hebt.'