Ruttes belofte 'staat onverkort', zei de premier op het partijcongres. Volgens Rutte zou hij 'onverantwoorde risico's' hebben genomen als hij het overleg in het kabinet had geforceerd om voor dit congres van met een pakket aan maatregelen te komen. 'Dat zou slecht zijn voor de stabiliteit van het kabinet', zei Rutte. Hoewel die stabiliteit volgens Rutte niet heilig is, geldt uiteindelijk het resultaat.
Lees ook | CU: Migratie bespreekbaar, mits plannen juridisch houdbaar en uitvoerbaar
Het pakket maatregelen om de asielstroom te beperken is al maanden onderwerp van gesprek tussen direct betrokkenen in het kabinet. Rutte herhaalde dat hij verwacht dat de vier coalitiepartijen er voor de zomer gaan uitkomen. VVD en CDA zijn voor strengere maatregelen, terwijl D66 en de ChristenUnie vooral hameren op humaan beleid en juridisch houdbare en uitvoerbare maatregelen.
Die instroom dreigt te 'exploderen', waarschuwde een groep kritische leden voorafgaand aan het congres. In een brief aan het VVD-hoofdbestuur spreken van een 'catastrofe van ongekende omvang' die nu al gaande zou zijn. Er is tot nu toe volgens hen niets gedaan met de asiel- en migratiemoties die bij het vorige VVD-congres in november zijn aangenomen. Eventuele nieuwe moties hierover voor het congres van vandaag poetste het bestuur afgelopen week weg tijdens interne deelsessies.
Gisteren meldde Rutte op zijn wekelijkse persconferentie dat zijn persoonlijke inzet om de asielstroom terug te dringen nog altijd staat. Hij meent dat met name internationaal inmiddels wel het nodige in gang is gezet. Het kabinet overlegt nog over verdere maatregelen om het aantal nieuwe migranten te beperken, onder wie asielzoekers.
Lees ook | Opnieuw geruzie in coalitie om asielaanpak
Vooral de voorgenomen spreidingswet ligt gevoelig binnen de partij. Gemeenten zullen met veel meer asielzoekers worden geconfronteerd dan eerder werd voorgesteld, vrezen de briefschrijvers. En dat dreigt het lokaal bestuur te ontwrichten. VVD-staatssecretaris van asielzaken Eric van der Burg streeft met de wet naar een betere spreiding over alle gemeenten, nu veel gemeenten niet vrijwillig meewerken aan de asielopvang. De grote angst is dat later dit jaar net als vorig jaar weer asielzoekers buiten moeten slapen bij aanmeldcentrum Ter Apel.
Gemor binnen coalitie
Ook binnen de regeringscoalitie is de spreidingswet een heikele kwestie. Vanwege het geruzie binnen de coalitie is de uitwerking van de wet niet naar de Tweede Kamer gestuurd, wat uiterlijk vorige week woensdag zou gebeuren. Dit jaar verwacht de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) ruim 70.000 asielaanvragen, drie keer zo veel als waarop de dienst naar eigen zeggen is ingericht.
Bij de VVD is binnen de wet met name het dwangaspect richting gemeenten een heikel onderwerp, maar 'wat echter ook zal meespelen, is het VVD-congres van begin juni', denkt Akkerman. De wet zou eigenlijk dit jaar al worden ingevoerd, maar Van der Burg heeft de datum al verzet naar begin 2024. Voor die tijd moet de wet wel aangenomen worden door beide Kamers.