Politiek10 jun '23 10:15Aangepast op 21 jun '23 17:44

Oppositie wil debat over rol Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren

Auteur: Mark van Harreveld

De oppositie in de Tweede Kamer wil een debat over de rol van verkenners Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66). Nieuwsuur onthulde dat zij toenmalig CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt vanaf het begin van de formatie in 2021 als een probleem en een risico zagen voor de stabiliteit van het toekomstige kabinet. 'Ollongren moet onmiddellijk aftreden als minister, zegt PVV-leider Geert Wilders.

Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66) tijdens een persconferentie op 18 maart 2021. Zij gaan als verkenners kijken welke partijen een regering kunnen vormen, de volgende dag vragen ze al om uitstel om duidelijkheid te krijgen over hoe problematisch Pieter Omtzigt zal gaan worden.
Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66) tijdens een persconferentie op 18 maart 2021. Zij gaan als verkenners kijken welke partijen een regering kunnen vormen, de volgende dag vragen ze al om uitstel om duidelijkheid te krijgen over hoe problematisch Pieter Omtzigt zal gaan worden. (ANP / Robin Utrecht)

Volgens Nieuwsuur hadden de verkenners kort na hun aanstelling een vertrouwelijk gesprek met de toenmalige Kamervoorzitter Khadija Arib. Ze zouden op 19 maart al om meer tijd hebben gevraagd om uit te vogelen of Omtzigt (toen CDA-Kamerlid, nu onafhankelijk Kamerlid, red.) mogelijk meer stemmen zou halen dan CDA-leider Wopke Hoekstra. Op 26 maart bleek dat Omtzigt veel stemmen haalde, zij het minder dan Hoekstra.

In een latere evaluatie over de verkenning was het gesprek met Arib al gemeld, maar uit aantekeningen van een ambtenaar blijkt nu dat Jorritsma in dat gesprek heeft gezegd dat Omtzigt een probleem vormde en onhoudbaar was. In die fase is het niet gebruikelijk om over Kamerleden of mogelijke coalities te praten. Het is de taak van verkenners om van fractievoorzitters te horen of er samenwerkingen mogelijk zijn of juist niet. Arib weigerde het verzoek om een verlenging overigens.

Functie elders

Nadat Ollongren op 25 maart gefotografeerd werd met aantekeningen met daarop het iconische 'positie Omtzigt, functie elders' ontstond een politieke rel. Jorritsma en Ollongren gaven hun opdracht terug, een week later moest premier Rutte het veld ruimen. Hij was het die tijdens de eerste verkennende gesprekken had gesproken over Omtzigt, maar ontkende dat aanvankelijk.

De verklaring die Pieter Omtzigt op Twitter zette.
De verklaring die Pieter Omtzigt op Twitter zette.

In een reactie op Twitter zegt Omtzigt dat het 'overduidelijk' was dat er na de val van het kabinet veel over hem was gesproken. 'De verkenners hebben dat altijd ontkend, ook tegenover mij, maar dat was altijd al zeer ongeloofwaardig.' Ook zegt Omtzigt dat dat de kern van de Nederlandse politiek raakt: 'het gaat over machtsspelletjes en niet over het oplossen van de grote en lastige vraagstukken'. Hierbij verwijst Omtzigt naar de toeslagenaffaire, migratie, Groningen en de schrijnende woningnood.

Lees ook | Koolmees: debat 'functie elders' vertraagde formatie enorm

De oppositie in de Tweede Kamer wil nu een debat naar aanleiding van de Nieuwsuur-reconstructie. PVV-leider Geert Wilders wil dat Ollongren aftreedt (als minister van Defensie, red.). 'Leugens, bedrog, manipulatie en politieke corruptie. Jorritsma en Ollongren noemden Omtzigt in geheim gesprek 'niet te handhaven' en verzwegen dat voor de Kamer. Debat met Rutte aangevraagd. Wist hij ervan? Ollongren moet onmiddellijk aftreden als minister.'

Artikel gaat verder onder de tweet

Ook de SP vindt dat de betrokkenen nu echt alles moeten opbiechten. Kamerlid Renske Leijten: 'daar is de onvermijdelijke reconstructie van waarom 'functie elders' er stond. Het is niet fraai hoe de macht opereert: Lastige Kamerleden wegwerken, informatie achterhouden, liegen en zwijgen. Ook blijven 'oude' hoofdrolspeelsters het maar hebben over het ‘redelijke midden’ of ‘verantwoordelijkheid nemen’. Er is niets redelijks aan deze machtsbeluste spelletjes en allesbehalve verantwoordelijk, want dit ondermijnt het vertrouwen in de politiek tot op het bot. Jorritsma, Ollongren en Rutte, het is tijd alles op te biechten.'

Artikel gaat verder onder de tweet

Ook BBB-leider Caroline van der Plas wil een debat. 'Omtzigt is nog dieper beschadigd dan we dachten, Kamer is voorgelogen. Schandalig!' Het debat moet zijn met 'de staatsrechtelijk voor het verkennings- en formatieproces verantwoordelijke minister-president Rutte.' De verkenners traden volgens BBB 'dus op als formateur en hebben geen onafhankelijke verkenning uitgevoerd. De kamer is hierover niet geïnformeerd op 1 april 2021 en tot op de dag van vandaag.'

Praten over individuele Kamerleden was inderdaad niet de taak van de verkenners, in hun verslag hebben ze daar ook geen melding van gemaakt. Ook zeiden de verkenners er niets over tijdens het beladen debat op 1 april 2021 waarin premier en VVD-leider Mark Rutte door het stof ging, omdat hij degene was geweest die over Omtzigt had gesproken tijdens een overleg met de verkenners. Omtzigt was toen nog CDA-Kamerlid en bij de kiezers zeer populair, maar binnen het CDA was zijn positie omstreden.

Ook GroenLinks-leider Jesse Klaver en de Partij voor de Dieren willen opheldering. PvdD-Kamerlid Christine Theunissen: 'Verbijsterend om te zien. Leugens, informatie achterhouden, toedekken. Rutte en verkenners zullen openheid moeten geven.'

In een reactie stelt de VVD dat Rutte niet op de hoogte was van wat de verkenners deden en bespraken. 'Dat zijn taken waar de Kamer zelf over gaat. De verkenners hadden geen contact hierover met Rutte en hij is om die reden ook niet verantwoordelijk voor wat er werd besproken', laat een woordvoerder weten. De andere coalitiepartijen D66, CDA en ChristenUnie reageren tot nu toe niet.


Deel dit artikel

Gerelateerde artikelen