In 2018 werd de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), ook wel bekend als de sleepwet bij een raadgevend referendum weggestemd. Een uitgeklede versie werd wel aangenomen, het wetsvoorstel dat er nu ligt, kleedt deze sleepwet weer aan, vindt Hubert.
Want één van de nieuwe bevoegdheden is dat de inlichtingendiensten elke willekeurige kabel een jaar lang volledig mogen afluisteren. Volgens Hubert is dat op zich niet vreemd wanneer de kabel door een voor de dienst interessante partij gebruikt wordt. 'Maar dat hebben ze uit de wet gehaald en nu staat er dat willen weten wat er op een kabel zit, een eigen rechtvaardiging is.' De diensten mogen die gegevens maximaal een jaar bewaren en mogen er niet zomaar iets mee doen. Volgens de inlichtingendiensten telt het niet als afluisteren. Volgens Hubert menen inlichtingendiensten 'dat als ze data alleen maar opnemen en ze er nog niet echt naar hebben gekeken, je niet bent afgeluisterd.'
Machine learning
Wat Hubert ook zorgen baart is dat inlichtingendiensten algoritmes loslaten op de data die ze uit de kabels halen. 'Het heet geautomatiseerde data-analyse en niemand weet precies wat het is, behalve dat men het mooie woord 'machinaal leren' ervoor gebruikt.' In de huidige wet staat dat de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) van tevoren moet bepalen of zo'n algoritme goed is om te gebruiken. 'Nu hebben ze gezegd: dat hoeft de TIB niet meer te beoordelen, er hoeft niet meer vooraf gezegd te worden of het algoritme spannend is of niet', zegt Hubert, die zelf werkzaam was voor de TIB.
Lees ook | Kritiek op toezicht algoritmes door AP neemt toe
Niet oprecht
In andere media heeft Hubert twijfels geuit over de oprechtheid van het nieuwe wetsvoorstel. Dit komt onder andere door de manier van toezicht houden. 'Men zei eerst: we willen dat het toezicht goed is.' Zowel vooraf als achteraf zou een toezichthouder over de schouder van de inlichtingendienst meekijken en toetsen. Beide toezichthouders zouden dan met elkaar kunnen communiceren en eventuele zorgen met elkaar kunnen delen. In het wetsvoorstel staat echter dat die twee toezichthouders niet met elkaar mogen praten. 'Dat is niet oprecht, want als je zegt dat je het best mogelijke toezicht wilt, dan moet je een verbinding openen tussen die twee', meent Hubert.
Ook bij de vaart die de overheid achter goedkeuring van het voorstel zet, zet hij vraagtekens. 'Iedereen hing aan het argument van spoed, maar nooit wilden ze praten over het feit dat er al een spoedprocedure was die iedere week wordt ingezet.' Naast die spoedprocedure staat in het voorstel ook dat de AIVD mag 'doorhacken'. Dus als bijvoorbeeld IJslandse staatshackers jouw kabelmodem hacken, dan mag de AIVD ook gelijk jouw kabelmodem gaan hacken en afluisteren. Automatisch.'
Lees ook | Gevreesde sleepwet is er sluipenderwijs toch gekomen
Hamerstuk
Hubert hoopt dat het wetsvoorstel genoeg aandacht krijgt en niet als hamerstuk wordt aangenomen. 'Ik vermoed dat dit de komende maanden gaat gebeuren en ik hoop dat er een serieuze discussie over komt en als men in de Tweede Kamer vervolgens zegt: wij willen dit, dan is dat het land waarin we willen leven. Ik zou het tragisch vinden als de wet wordt aangenomen zónder dat er een stevige discussie is.'