Op zoek naar de oerknal met zwaartekrachtsgolven
Deze hele zomer organiseert BNR mini-colleges, om te voorkomen dat je IQ-afneemt als je vrij bent. Deze week gaat het over vliegen. Vandaag: zwaartekrachtsgolven.
We krijgen les van Chris van den Broeck van het Nationaal instituut voor subatomaire fysica, ofwel het Nikhef. Ze richten zich daar op deeltjes- en astrodeeltjesfysica. En zwaartekrachtsgolven vallen weer onder de relativiteitstheorie. 'Dat is onze theorie van de zwaartekracht. Althans, de beste theorie die we hebben. Die was helemaal niet goed getest. Er was één toepassing: het GPS-systeem. Je moet daarbij rekening houden met de kromming van de ruimtetijd in de buurt van de aarde.' Als dat niet klopt, dan zou je naar hele verkeerde locaties worden toegestuurd.
Kromming van ruimtetijd
Maar voor een GPS-systeem heb je niet het ingewikkelde deel van de theorie nodig. 'Wat je nodig hebt om de theorie echt te testen, is een situatie waarbij de kromming van de ruimtetijd het sterkste is dat je kunt vinden in de ruimte. En waarbij objecten ontzettend snel bewegen. Een voorbeeld is twee zwarte gaten die bijna met de lichtsnelheid om elkaar heen draaien. De kromming van die ruimtetijd daar is een miljoen keer groter', zegt Van den Broeck.
Oerknal
Die, bijna onvoorstelbare situatie, is nodig om de theorie te testen. Maar dat is nu gelukt. 'Helemaal zeker kun je nooit zijn, want elke meting heeft een onzekerheid', zegt Van den Broeck. 'We willen verder. We willen andere situaties zien die ook zwaartekrachtsgolven opwekken. En één daarvan is de oerknal. Als we daar golven van zouden zien, zien we hoe het heelal eruit zag een fractie van een seconde na die oerknal. Dan kun je beginnen te begrijpen hoe dat heelal is ontstaan.'
Wetenschap Vandaag
Over diepzeediertjes die broeikasgassen eten, immuuncellen die zichzelf opofferen en de zoektocht naar planeten. Over de nieuwste medicijnen, zonnecellen en sensoren. Kortom: hoe werkt de wereld om ons heen en hoe kunnen we hem nog beter maken?
