'Fundamenteel onderzoek is zo belangrijk voor onze toekomst'

Fundamenteel onderzoek is puur gericht op het verwerven van kennis, zonder bezig te zijn met concrete toepassingen hiervan. De toegepaste wetenschap daarentegen is juist gericht op het ontwikkelen van praktische toepassingen. Omdat niet altijd meteen duidelijk is waarvoor resultaten van fundamenteel onderzoek bruikbaar zijn, is er minder makkelijk financiering voor te krijgen. Daarom brengt Feringa het graag onder de aandacht. 'Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is dat wij meer investeren in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek in dit land, om op termijn oplossingen voor belangrijke problemen aan te dragen.'

Smartphone

In ons dagelijks leven hebben we namelijk enorm veel profijt van fundamenteel onderzoek uit het verleden, legt Feringa uit. 'Je moet je realiseren: wij kunnen niet meer zonder een smartphone. Dat kun je je bijna niet meer voorstellen, een leven zonder smartphone, vandaag de dag. Tien jaar geleden was dat er niet en de materialen daarvoor zijn in de vijftiger jaren ontwikkeld en eigenlijk al in de negentiende eeuw ontdekt.'

Waarmee hij maar wil uitleggen hoe belangrijk fundamenteel onderzoek is voor onze toekomst. 'Hoe gaan we straks dingen maken, hoe gaan we straks milieuproblemen daadwerkelijk aanpakken? Onze energiedragers van de toekomst, de brandstof, de materialen, de nieuwe geneesmiddelen. Daarvoor moet je nu wel beginnen een fundament te leggen.'

Transport op nano-schaal

Voor de vinding waarvoor Feringa nu de Nobelprijs heeft gewonnen, is dertig jaar onderzoek nodig geweest. Hij ontwikkelde met zijn team eerst een piepkleine moleculaire motor en vervolgens een nano-auto die over een oppervlak kan bewegen. 'Met een nano-auto kunnen we op dit moment nog niet zo veel. Grote uitdaging is nu om dat te gebruiken om iets te transporteren van die nano-afmetingen.'

Dat zou een geneesmiddel kunnen zijn. 'Een droom is - maar dat is echt nog een beetje sciencefiction op dit moment - dat je over een jaar of dertig, veertig, machines en robotjes hebt die een arts in je bloedvat inspuit. En die gaan dan op zoek naar een kankercel of leveren ergens een geneesmiddel af.'

Speeltuin

Voor dit soort ontdekkingen is een goede balans nodig tussen toegepast en fundamenteel onderzoek, zegt de wetenschapper. 'Zorg dat je aan de universiteiten voldoende fundamenteel onderzoek hebt. Die speelruimte, die speeltuin van de wetenschap, is zo belangrijk voor onze toekomst. Want anders komen er geen nieuwe smartphones over vijftig jaar, anders hebben we geen Einsteins.'

Volgende week zaterdag neemt Feringa in Zweden de Nobelprijs in ontvangst.