'Lot tienduizenden NL scheepswrakken nog ongewis'

Volgens Jeroen ter Brugge van het Maritiem Museum in Rotterdam is elk schip dat naar de zeebodem verdwijnt een archief: 'Een representant van zijn tijd. Voor schepen die meer recentelijk zijn gezonken bestaan vaak foto's en tekeningen. Die laten in zeker detail zien hoe het schip eruit ziet.'

Losse objecten in samenhang met het schip vertellen een verhaal en zijn het onderzoeken waard, zegt Ter Brugge. Met name schepen uit de tijd dat nog niet alles onmiddellijk werd vastgelegd. Vanaf de vroege Middeleeuwen gaat het waarschijnlijk om tienduizenden Nederlandse scheepswrakken, waarvan slechts een klein deel in kaart is gebracht. 

Wrakken in de Javazee

De Slag in de Javazee vond deze maand precies 75 jaar geleden plaats. Eind vorig jaar werd al bekend dat grote delen van de daar vergane schepen zouden zijn verdwenen. 'Die Nederlandse schepen hebben oorlogshandelingen ondergaan', zegt Ter Brugge. 'Om te reconstrueren wat er feitelijk gebeurd is, moet gekeken worden naar de inslag van bommen of torpedo's, en de materiële cultuur aan boord. Nu is dat allemaal verdwenen. Met herinnering aan de opvarenden is dat een dramatische gebeurtenis.'

Archeologisch materiaal in gevaar

Ter Brugge denkt dat dit lot ook andere schepen zal zijn beschoren. 'Gezonken schepen die porselein vanuit China naar Nederland vervoerden, zijn bijvoorbeeld interessant voor schatduikers. Maar in feite zijn de mensen die een dergelijk schip optakelen aan het stelen. VOC-schepen en marineschepen zijn namelijk eigendom van de Nederlandse staat.'

'Omdat niet alle schipbreukplekken bekend zijn, is toezicht houden uitermate moeilijk', meent Ter Brugge. 'Ook de schepen waarvan de ligplaats wel bekend is zijn nu vogelvrij. Het staat en valt uiteindelijk met de handhaving. Dat is een onmogelijke taak voor Nederland alleen. Maar er zijn internationale afspraken die waarschijnlijk zullen worden aangehaald in de gesprekken met Indonesië.'