‘De afgelopen tien, vijftien jaar is malaria echt teruggedrongen’, zegt Bousema. In 2000 waren er zo’n twee keer meer malariagevallen dan nu. Daar zijn geen grootse, innovatie maatregelen aan te pas gekomen. ‘Het is door een heel groot deel bereikt door muggenbestrijding met netten, insecticiden en goede toegang tot malariamedicatie. Maar de laatste tijd lijkt de positieve trend een beetje voorbij en zijn er eigenlijk ook wel tekenen dat het misschien wel weer de verkeerde kant uit gaat’, aldus Bousema.
Resistentie voor insecticiden en medicijnen
De epidemioloog heeft twee grote zorgen: ‘Muggen raken resistent tegen de insecticiden en daarnaast baart mij zelf misschien nog wel meer zorgen dat er nu heel sterke aanwijzingen dat malariaparasieten in Zuidoost-Azië echt resistent beginnen te worden tegen de bestaande malariamedicatie. Dertig, veertig procent van de malariapatiënten daar geneest echt niet meer na een standaardbehandeling. Als zich dat verspreidt naar Afrika, dan hebben we echt een heel grote uitdaging.’
De besmettelijkheid van malaria is namelijk erg afhankelijk van het gebied waar je woont en in Afrika gaat die besmetting een stuk sneller, zegt Bousema: ‘Iemand met griep besmet gemiddeld twee, drie andere personen. Mazelen is superbesmettelijk. Daarbij raken misschien wel zestien mensen besmet door één mazelengeval. En in veel delen van Afrika kan één persoon met malaria wel honderd nieuwe gevallen geven.’
Lees ook: Blauwe kleurstof blijkt malariaparasietendoder
Veelbelovend onderzoek
Bousema heeft deze week twee nieuwe onderzoeken gepubliceerd over het tegengaan van die verspreiding. Hij ziet vooral veel mogelijkheden in het tweede onderzoek: ‘We hebben gekeken naar mensen die bij een malariabesmetting een afweerreactie krijgen die voorkomt dat ze muggen kunnen besmetten. We hebben nu een lijst van 45 eiwitten die allemaal een rol lijken te spelen bij deze zeer verrassende vorm van immuniteit.’
Het doel van dit onderzoek is uiteindelijk een vaccin waarmee malaria de wereld uit geholpen wordt. ‘Dit zou echt een vaccin zijn dat zich niet richt op het beschermen van de individu, maar echt op eliminatie.’
Nu breekt een spannende tijd aan voor Bousema en zijn team: ‘We gaan de komende twaalf maanden de eiwitten produceren en in proefdieronderzoek kijken welke eiwitten potentie hebben. Dat is heel spannend, want er kan nog aardig wat sneuvelen. Je moet nu zorgen dat je de eiwitten ook in de goede vorm kunt produceren, dat je ze zuiver kunt produceren, dat je ze ook zo kunt inspuiten dat mensen ook echt een goede afweerreactie ontwikkelen en dan kun je echt spreken van een vaccinkandidaat.’
Lees ook: Vrees voor genetisch gemodificeerde vaccins onnodig groot