De nieuwe pakjes werden een jaar geleden ingevoerd en vanaf deze maand is het verboden om in Nederland pakjes te verkopen die geen afschrikwekkende afbeeldingen en waarschuwende teksten hebben. Maar de impact van de foto's op pakjes sigaretten werd van te voren hoger ingeschat.
Gewenning
'Nu deze plaatjes daadwerkelijk op de pakjes te zien zijn, lijkt het erop dat er gewenning optreedt,' staat in het rapport over de schadelijkheid van roken en meeroken. Vooraf dacht 21 procent van de rokers dat plaatjes af zouden schrikken, nu geeft nog maar negen procent dat aan. Onder niet-rokers daalde dat percentage van 42 naar dertig procent. In totaal denkt ongeveer een kwart van de mensen dat ze minder snel zullen gaan roken door de plaatjes.
Hoogleraar tabaksontmoediging Marc Willemsen van de Maastricht University is niet verbaasd. ‘Het is wel goed om pakjes minder aantrekkelijk te maken, maar de plaatjes zijn te extreem,’ zegt hij. ‘Mensen denken als ze die beelden zien: dit zal mij niet zo snel overkomen en ze kijken weg. Er zit geen verhaal achter en er staat niet bij hoe groot de kans is dat jou dit overkomt.’
Sociale druk kan wel toenemen
De Groningse hoogleraar Carel Jansen, gespecialiseerd in gezondheids- en angstcommunicatie, waarschuwde in 2015 al dat het niet ging werken. ‘Maar,’ zegt hij, ‘er is toch ook een positief effect: niet-rokers zien in de plaatjes een aanleiding om het gesprek aan te gaan met rokers over hun gedrag en die sociale druk kan wel effect hebben.’ Jansen wijst er verder op dat er ook winst te behalen is door de foto’s veel vaker te veranderen, om gewenning tegen te gaan. De afbeeldingen kunnen beter worden gekozen, zodat mensen zich er beter mee kunnen identificeren.