'Zeggen dat euthanasiewet ontspoort vind ik panisch'

De Nederlandse euthanasiewet is ontspoord, stelde psychiater Boudewijn Chabot vorige week in de NRC. Hij reageerde op het bericht dat de Levenseindekliniek in 2013 euthanasie had toegepast op negen psychiatrische patiënten. Volgens Chabot kan een arts die een patiënt niet goed kent (dus: geen 'behandelrelatie' met die patiënt heeft), alleen bij een somatische ziekte een euthanasieverzoek beoordelen. Dat artsen zonder zo'n behandelrelatie ook euthanasie plegen bij mensen met psychiatrische klachten noemt hij 'een zorgelijke ontwikkeling'.

'Panisch'

'Chabot zegt dat het ontspoort. Dat vind ik panisch', zegt Jacob Kohnstamm, voorzitter van de regionale toetsingscommissies voor euthanasie. In 2016 overleden 6-duizend mensen als gevolg van euthanasie, vertelt Kohnstamm. '85 Procent, dus het overgrote deel daarvan, omdat ze ongeneeslijk ziek waren, lees: kanker, en de euthanasie heeft plaatsgevonden door de huisarts thuis.'

Kohnstamm vindt niet dat de Levenseindekliniek onzorgvuldig te werk gaat. 'Van de meldingen die van de Levenseindekliniek bij ons komen, stel ik vast dat, als het gaat over een diep dement iemand of een psychiatrische patiënt, er dan hetzij een een specialist ouderengeneeskunde op wordt gezet, hetzij een psychiater, die het dossier, zeker de psychiatrische dossiers...' Hij onderbreekt zichzelf: 'U moet zich voorstellen: dat zijn meestal dossiers met een onwaarschijnlijk lange adem. Vele therapieën er tegenaan gezet en uiteindelijk zegt de patiënt: ja maar het lukt niet, ik wil niet, laat me in vredesnaam sterven.'

Daar gaat de kliniek over het algemeen 'buitengewoon zorgvuldig' mee om, oordeelt Kohnstamm. 'Het zijn de dikste dossiers die wij onder ogen krijgen. Je zou haast kunnen zeggen: de meest zorgvuldige dossiers die wij onder ogen krijgen.'

Euthanasie bij dementie

Ook wat betreft dementie ziet Kohnstamm geen reden om de noodklok te luiden. Beginnend dementerenden kunnen vaak sowieso nog heel goed aangeven of zij euthanasie willen, zegt hij. 'Dat is het grootste deel van de dementiezaken die wij onder ogen hebben gekregen.'

Kohnstamm erkent dat er problemen spelen in een 'heel klein deel' van de euthanasiezaken, meestal wanneer er sprake is van vergevorderde dementie. Hij noemt het 'terecht' dat over die zaken discussie plaatsvindt, 'maar die moet niet zo paniekerig gevoerd worden'. In de wet staat dat je in een wilsverklaring kunt regelen dat je euthanasie wilt indien je diep dement mocht raken. 'Ja, daar is discussie over, dat begrijp ik goed, maar ondertussen heeft de wetgever dat zo bepaald.'