Hun kwetsbaarheid en onschuld verplicht ons hen te beschermen. Lukt dat niet, dan zijn we mislukt. Zo simpel is het. “This is our first task – caring for our children. It’s our first job. If we don’t get that right, we don’t get anything right. That’s how, as a society, we will be judged.”
Obama trok zich het schooldrama niet alleen aan als president, maar ook als vader van twee dochters. Hij sprak zowel als politicus als pater familias. Hij wilde als president Amerikaanse burgers niet slechts beschermen tegen bedreigingen van buitenaf, maar als vader juist ook tegen elkaar onderling. Het grote verdriet van Obama in mijn ogen school juist in de onmogelijke vervulling van die politieke opdracht. Hij besefte als vader des vaderlands eigenlijk maar een heel beperkte maatschappelijke taak te hebben, hoe graag hij ook anders wilde.
Die dubbele taakopvatting van politiek, waarbij de staat niet alleen bewaker is van zijn grenzen, maar ook zorgdrager voor burgers, is voor de meesten van ons normaal. Toch heeft zij lang niet bestaan. Tot aan de Renaissance ging politiek over de uitbreiding en handhaving van de staatsmacht tegenover andere staten. De staat bekommerde zich niet om het maatschappelijke welzijn van haar burgers, dat was de zaak van locale verbanden.
Sinds de zeventiende eeuw is deze basale opvatting van politiek veranderd. Niet de strijd met de externe vijand, maar de zorg om binnenlandse onderdanen is de centrale opgave van politiek geworden – met als hoogtepunt de twintigste-eeuwse verzorgingsstaat. De Franse filosoof Michel Foucault spreekt van biopolitiek: een politiek die gaat over de regulering van de samenleving als ware het een lichaam. Biopolitiek is gebaseerd op het principe een zo groot mogelijke familie te zijn.
Obama’s woorden gingen hierover, of beter gezegd, over de toenemende onmogelijkheid van biopolitiek. Zijn toespraak past in de huidige overgangstijd waarin Westerse staten langzaam maar zeker hun grip verliezen op de samenleving. De biopolitieke droom van de overheid voor haar burgers zoveel mogelijk hoedanigheden te zorgen, zoals ouders voor hun kinderen, komt met de afnemende welvaart en de keten van institutionele implosies langzaam maar zeker aan zijn einde. Illustrerend is dat de wapenverkopen in de VS sinds Newtown geëxplodeerd zijn in plaats van geslonken. Zelfs aan een oprechte politieke bekommering lijken veel mensen geen boodschap meer te hebben.
Gerard Drosterij
---
Gerard Drosterij is politicoloog en publicist