Column Ewald Theunisse | De macht van het ETIKET
Afgelopen week las ik een verhaal over een verbluffend experiment in het Israëlische leger. 105 militairen gingen een opleiding volgen tot commandant. Een slopend traject dat vijftien weken zou duren.
Vooraf gaf een psycholoog de officieren die de training leidden een aantal documenten waarin allerlei gegevens stonden over de deelnemers: prestaties uit het verleden, beoordelingen door superieuren, psychologische onderzoeken en nog zo wat. De psycholoog legde uit dat op basis van deze gegevens de deelnemers waren onderverdeeld in drie categorieën: hoog potentieel, normaal potentieel en onbekend potentieel vanwege een gebrek aan gegevens. De trainers werd verzocht uit het hoofd te leren wat de inschatting van het potentieel van iedere deelnemer was.
Echter: wat de trainers noch de deelnemers wisten, was dat de cijfers en waarderingen in de documenten volstrekt uit de duim gezogen waren! Ze waren willekeurig toegekend en hadden niets te maken met werkelijke prestaties en vaardigheden.
Aan het eind van de opleiding moesten alle deelnemers een test maken om te laten zien hoe goed ze de nieuwverworven kennis beheersten. Wat bleek: de groep die was aangemerkt als ‘hoog potentieel’ scoorde verreweg het hoogst, gevolgd door de groep ‘potentieel onbekend’. De groep ‘potentieel normaal’ eindigde met afstand op de laatste plaats.
Bewust of onbewust hadden de trainers tijdens de opleiding de militairen de etiketten opgeplakt op basis van de verstrekte, verzonnen documentatie. Wellicht door verwachtingen uit te spreken, een voorkeursbehandeling te geven of juist niet. Wat de uitkomst van dit experiment zo verbluffend maakt, is dat de deelnemers aan de opleiding zich naar het opgeplakte etiket gingen gedragen. De deelnemers waarvan de trainers dachten dat ze een hoog potentieel hadden bleken het 22% beter gedaan te hebben dan de deelnemers met een verondersteld normaal potentieel.
Het lijkt dus alsof mensen zich gaan gedragen naar het etiket dat ze krijgen opgeplakt. Verwacht je weinig, dan krijg je weinig. Verwacht je veel, dan krijg je veel. Bestempel iemand als kansloos en hij wordt het ook. Afficheer hem als winnaar en je krijgt een winnaar.
Als u vandaag weer leiding gaat geven aan mensen, denk dan eens na over de etiketten die u ze heeft toebedeeld. En wat de mogelijke gevolgen zijn voor hun presteren.
