Ik bedoel het toch goed!
Actrice Gal Gadot kreeg op sociale media de wind van voren toen ze in een tweet de overleden wetenschapper Stephen Hawking eerde. Een typisch staaltje ‘ableism’, kreeg ze te horen.
Prompt verschijnen enkele artikelen over dit fenomeen: het hebben van vooroordelen over iemand met een handicap of zelfs het (onbewust) discrimineren van mensen met een beperking. De gewraakte tweet: ‘Rest in peace Dr. Hawking. Now you’re free of any physical constraints. Your brilliance and wisdom will be cherished forever’:
Rest in peace Dr. Hawking. Now you're free of any physical constraints.. Your brilliance and wisdom will be cherished forever pic.twitter.com/EQzSxqNTuN
— Gal Gadot (@GalGadot) 14 maart 2018
Gadot bedoelde het natuurlijk goed. Maar ze ging uit van de ‘gezonde, fitte norm’. Hawking had al die jaren moeten leven met beperkingen, gekluisterd aan zijn rolstoel, afhankelijk van een stemcomputer. Hoezo moet hij worden bevrijd van zijn beperkingen, was de repliek. Is hij beter af nu hij dood is? De natuurkundige en kosmoloog heeft een prachtige carrière opgebouwd mét de ziekte ALS, niet ondanks of dankzij zijn ziekte, zeggen de critici.
Een zichtbare handicap zoals bij Hawking brengt vaak ongemak met zich mee. Moeten we er koste wat kost omheen praten? Hawking was tenslotte een bijzondere verschijning. En voor veel mensen was hij een inspiratiebron, of hij dat wilde of niet. De wetenschapper flirtte ook wel eens met zijn beperkingen. Zo speelde hij voor een goed doel mee in een sketch van de Britse serie Little Britain. Daarin wordt hij door een begeleider rondgereden over het terrein van Cambridge University om samen naar de eendjes te kijken. Alle stereotypen over communicatie met iemand in een rolstoel passeren de revue:
Online zijn interessante TED Talks te vinden over ableism, soms ook wel able privilege genoemd. Daarin leggen de sprekers uit dat ze niet gereduceerd willen worden tot wat zij níet kunnen. Dat is slechts één onderdeel van hun identiteit. Ook vertellen ze hoe lastig het is om op te boksen tegen het dominante perspectief van de ‘able bodied’, oftewel de fitte, gezonde en mobiele mens.
Om ableism in je eigen taal of gedrag op te sporen zijn er tips genoeg. Probeer je medelijden als eerste overboord te zetten. Stel vooral vragen. Wil iemand dat je helpt, of is diegene gewend om zichzelf te redden? Spreek iemand met een handicap rechtstreeks aan en blijf weg bij negatieve interpretaties als ‘gekluisterd aan een rolstoel’. Dat is toevallig wel het middel dat iemand naar werk, school of de kroeg brengt. Het is allemaal een kwestie van perspectief.